ΦΑΚΕΛΟΣ « ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ» Μαρία Παπανικολάου

     Πριν 2 μήνες κυκλοφόρησε σε πολυτελή έκδοση το βιβλίο της Μαρίας Παπανικολάου «Το παλάτι του ήλιου» που απευθύνεται σε παιδιά από 5 ετών και άνω, γραμμένο με την στόφα και την κλασική αφηγηματική φωνή του παλιού καλού παραμυθιού. Και αν αυτό το βιβλίο απευθυνόταν σε ενήλικες θα μπορούσε να έχει τίτλο «Το φως της αγάπης» Γιατί αυτό είναι το κυρίαρχο θέμα. Μαζί με την δύναμη των πολλών,  το νοιάξιμο και την προσφορά. Παραμύθι που θα αφήσει πολλά στα παιδιά, παραμύθι που οι ενήλικες θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν ως εργαλείο για μια ξεχωριστή συζήτηση με το συγκεκριμένο θέμα.

     Σήμερα φιλοξενούμε την συγγραφέα του, Μαρία Παπανικολάου, σε μια μικρή συνέντευξη που παραχώρησε στον «φιλαναγνώστη» μας και την ευχαριστούμε πολύ γι αυτό, καθώς και τις Εκδόσεις Καλέντη για την βοήθεια τους.

                        7+1 ερωτήσεις από τον «Φιλαναγνώστη» Αυγερινού

 

1)   Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την παιδική λογοτεχνία;

     Από το 2004 ασχολούμαι με την προφορική αφήγηση παραμυθιών. Λέω παραμύθια σε μικρούς και μεγάλους. Το παραμύθι ήταν για μένα μια συνάντηση ζωής, ένας δρόμος που έπρεπε να πάρω. Μετά από τόσα χρόνια οι ιστορίες και τα παραμύθια έχουν γεμίσει το σακούλι μου και ζητάνε να βγουν. Με τη γραφή ασχολούμαι …από πάντα. Δημοσιογράφος αρχικά, μετά σε εκδοτικούς οίκους για πολλά πολλά χρόνια. Ιστορίες και γραφή ήταν αδύνατον να μην συναντηθούν απλά περίμενα να μεγαλώσω αρκετά για να γράψω. Όσο για τα παιδιά… κι αυτή συνάντηση μοιραία και ωραία. Τα βρίσκουμε υπέροχα και περνάμε απίθανα!

 

2)   Για να γράψει κανείς για παιδιά χρειάζεται να βλέπει τη ζωή μέσα από τα μάτια των παιδιών και πόσο εύκολο είναι αυτό για έναν ενήλικα συγγραφέα;

     Όχι δεν το πιστεύω καθόλου αυτό. Τα παιδιά δεν έχουν διαφορετικά μάτια από τα δικά μας. Τον ίδιο κόσμο βλέπουμε. Και τα παιδιά βλέπουν πολλά και καταλαβαίνουν ακόμα περισσότερα. Γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε μέσα από τις ιστορίες, η ζωή μας είναι γεμάτη ιστορίες. Όλοι αγαπούν το παραμύθι, το παραμύθι είναι κομμάτι της συλλογικής μας μνήμης. Δεν είναι κληρονομιά είναι ένα ανθρώπινο χαρακτηριστικό, όπως οι πέντε αισθήσεις μας. Εγώ το μόνο που κάνω είναι, να αγαπώ τις ιστορίες, προφορικές και γραπτές, παραμύθια και αλήθειες, ακουσμένες ή διαβασμένες. Όταν μια ιστορία έρχεται και με βρίσκει απλά θέλω να την πω. Φυσικά υπάρχουν ιστορίες και ιστορίες. Αλλά αυτές που αγαπώ εγώ είναι και για τα παιδιά και για τους μεγάλους.

 

3)   Πόσο ανασταλτικά λειτουργεί η τεχνολογία και η εύκολη πρόσβαση στην οθόνη για την προσπάθεια να αγαπήσει ένα παιδί το βιβλίο;

     Θεωρώ ότι αν πούμε πως η τεχνολογία δεν αλλάζει τα πράγματα θα είμαστε σαν τη στρουθοκάμηλο που κρύβει το κεφάλι της στην άμμο, όταν ακούει κάτι να πλησιάζει και θέλει να κρυφτεί. Η τεχνολογία είναι εδώ για να μείνει. Είναι εντελώς αδύνατο να έχει κανείς αυτοκίνητο και να του πούμε «κοίτα έχεις και πόδια, μπορείς να κάνεις 15 χιλιόμετρα με τα ποδαράκια σου, ε θα σου πάρει λίγο παραπάνω αλλά θα φτάσεις…». Μα γι αυτό δεν πασχίζει η ανθρωπότητα; Για την εξέλιξη;

Το παιδί λοιπόν, θα πρέπει πρώτα να αγαπήσει τις ιστορίες, τα παραμύθια και κατ επέκταση τη λογοτεχνία.

Αν ένα παιδί μάθει να τροφοδοτεί την αστείρευτη ανάγκη του, την ανθρώπινη ανάγκη του για ιστορίες, για παραμύθια, για γνώση, τότε το βιβλίο είναι μονόδρομος. Θα το αναζητήσει και θα το βρει, είτε σε χαρτί, είτε σε μια οθόνη.

Το χάρτινο βιβλίο για τις γενιές μας είναι αξεπέραστο, αγαπημένο και μοναδικό. Δεν ξέρω τι θα συμβεί σε λίγα χρόνια. Όλα αλλάζουν. Οσο όμως αγαπάμε τις ιστορίες θα βρίσκουμε τρόπο να τις φέρνουμε κοντά μας.

 

4)   Ποιο πιστεύετε ότι θα είναι το μέλλον του παιδικού βιβλίου στη χώρα μας;

    Για πολλά χρόνια ακόμα… δεν ξέρω για πόσα αλλά για πολλά, το παιδικό βιβλίο στη χώρα μας αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο θα κρατάει αντίσταση, θα υπάρχει και θα δηλώνει δυναμικά την παρουσία του. Αυτό έχει να κάνει με την αγάπη των γονιών αλλά και των παιδιών για το παιδικό βιβλίο. Και εγώ ως μαμά έχω τα παιδικά βιβλία σαν το δεξί μου χέρι, για τις ώρες που περνώ με το παιδί μου. Πριν το βραδινό ύπνο, για τα ταξίδια, για την κάθε στιγμή. Το παιδικό βιβλίο επίσης θα υπάρχει γιατί βρίσκουν δημιουργική διέξοδο υπέροχοι καλλιτέχνες δημιουργοί, εκδότες, συγγραφείς, ζωγράφοι, εικονογράφοι, γραφίστες, ακόμα και μουσικοί, τραγουδιστές... που δημιουργούν υπέροχα βιβλία, υψηλής αισθητικής για τα παιδιά… είμαι αισιόδοξη, ακόμα θα δούμε και θα διαβάσουμε πολλά υπέροχα βιβλία!

 

5)   Είναι σημαντική η συνεργασία γονιού-εκπαιδευτικού-συγγραφέα για τη σχέση που θα διαμορφωθεί ανάμεσα στο παιδί και στο βιβλίο;

     Ναι γονείς, εκπαιδευτικοί και συγγραφείς πρέπει να  αλληλεπιδρούν συνέχεια, ως τη στιγμή που το παιδί θα μπορεί να επιλέξει τα βιβλία που του αρέσουν. Μέχρι τότε οφείλουμε να ενημερωνόμαστε, να μαθαίνουμε να αναζητάμε το βιβλίο που θα έχει όλα αυτά που θέλουμε να δώσουμε στο παιδί μας. Ένα όμορφο κείμενο με σωστά ελληνικά και αν είναι δυνατό λογοτεχνικές αρετές (αν είναι λογοτεχνικό για το μπορεί να είναι βιβλίο γνώσεων) πλαισιωμένο από όμορφη εικονογράφηση, που να βοηθά το παιδί να δημιουργήσει αυτό που λέμε «καλό γούστο», μπορεί να δημιουργήσει ένα παντοτινό αναγνώστη.

 

6)   Στο παρελθόν τα παραμύθια και τα παιδικά βιβλία δεν είχαν εικόνες και στο ακόμα μακρύτερο παρελθόν τα παραμύθια διακινούνταν προφορικά, από στόμα σε στόμα. Πόσο πιστεύετε ότι η εικονογράφηση παίζει σημαντικό ρόλο στην παρουσίαση του παιδικού βιβλίου;Μήπως κυριαρχεί η εικόνα του κειμένου;

     Μέχρι τα μέσα του 19^ο αιώνα δεν υπήρχε καν «παιδική ηλικία», σε κάποια μέρη του κόσμου, δυστυχώς δεν υπάρχει ακόμα. Τι εννοώ; Το παιδί της μέσης και φτωχής οικογένειας δεν δικαιούνταν να συμμετέχει σε κάποιου είδους «εκπαίδευση». Από τη στιγμή που τα παιδιά μπορούσαν να κουβαλήσουν ένα κουβά νερό ήταν ισότιμα μέλη της οικογένειας στον καθημερινό αγώνα. Τα παιδιά εργάζονταν κανονικά. Οι μηχανές απελευθέρωσαν τα παιδικά εργατικά χέρια για να σωθούν οι θέσεις εργασίας των μεγάλων που ήταν πιο δυνατοί και παραγωγικοί. Μεγάλη ιστορία. Όταν τα παιδιά ελευθερώθηκαν δημιουργήθηκε η ανάγκη, τα παιδιά να είναι παιδιά και να απασχολούνται με την εξέλιξη τους όσο οι γονείς δούλευαν, δημιουργήθηκαν σχολεία, βιβλία, ένας νέος κόσμος. Την ίδια εποχή η τυπογραφία για τις μάζες ήταν ακόμα στα παιδικά πρώτα της βήματα. Οι εικονογραφημένες εκδόσεις ήταν λιγοστές και σπάνιες. Ο 19^ος αιώνας δεν είναι μακρινός… Ο 20^ος αιώνας έφερε δραματικές αλλαγές, το παραμύθι ήταν η πιο εύκολη λύση. Γνωστό στις μεγάλες, μέχρι τότε προφορικές μάζες, και εγγυημένο. Τι πιο εύκολο να αποτελέσει «σκαλί» για την εγγραμματοσύνη, για τον γραπτό πολιτισμό μας, που θα αντικαθιστούσε τον προφορικό. Το χρησιμοποίησε ο κινηματογράφος, η διαφήμιση… σιγά σιγά ανεξαρτητοποιήθηκε και έγινε από μόνο του βιβλίο, φυσικό ήταν να εικονογραφηθεί. Ας μην ξεχνάμε ότι όλες αυτές οι ιστορίες ήταν «προφορικές», τι σημαίνει αυτό;

     Ο,τι ακούγονταν δημιουργούσε «εικόνες» στο μυαλό όσων το άκουγαν. Πως μπορούσε λοιπόν το παραμύθι, η παιδική ιστορία να μην αναζητήσει την εικόνα; Η ζωγραφιά και η προφορικότητα έχουν κοινές καταβολές, το παιδί είναι πιο κοντά στην προφορικότητα από όλους μας. Ο γραπτός λόγος ήθελε μια γέφυρα για να φτάσει τη δύναμη του παραμυθιού και αυτή ήταν η εικόνα. Η εικόνα και η ιστορία για παιδιά ή το παραμύθι είναι αλληλένδετα και αχώριστα. Στο παιδικό βιβλίο, η ζωγραφιά και το κείμενο συμπορεύονται υπέροχα πιστεύω, αλληλοσυμπληρώνονται. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να αλλάξει αυτό. Είναι όμορφο.

 

7)   Ψυχαγωγική, διδακτική, επίκαιρη, διαχρονική. Τι ακριβώς πρέπει να είναι η παιδική λογοτεχνία;

     Η παιδική λογοτεχνία πρέπει να είναι μαγική. Να δρα σαν ένα μαγικό φίλτρο που σε κάνει να ζεις ξεχωριστές, υπέροχες περιπέτειες μες το κεφάλι σου. Η παιδική λογοτεχνία  σε μαθαίνει, σε διασκεδάζει, σε ψυχαγωγεί και πάνω από όλα σου λέει ιστορίες. Σου ανοίγει ένα νέο κόσμο, τον κόσμο της ανάγνωσης!

8)   Πείτε μας δυο λόγια για το τελευταίο σας βιβλίο.

     Με πολύ μεγάλη μου χαρά! Το Παλάτι του Ήλιου είναι ένα παραμύθι, ή μια ιστορία που θυμίζει παραμύθι που κατοικούσε στο κεφάλι μου για μια δεκαετία.

Το παραμύθι συνάντησε στο δρόμο του τις εκδόσεις ΚΑΛΕΝΤΗΣ που το αγάπησαν και το φρόντισαν και για μεγάλη του τύχη το εικονογράφησε η μοναδική Σάντρα Ελευθερίου μια ξεχωριστή εικονογράφος που θεωρώ πως έδωσε εικόνα και χρώμα στα όνειρά μου.

 Δυο λόγια για το θέμα του:

     Σε μια χώρα μακρινή που την λούζει ο λαμπρός μας ήλιος ζει ο βασιλιάς  Σόλο με τη νεαρή κόρη του τη Σολέτα όλα είναι όμορφα και η ζωή κυλά… όταν αλλάζουν όλα και το παραμύθι αρχίζει.

Το παραμύθι ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ μιλάει για αυτά που χάνουμε ενώ τα έχουμε συνηθίσει, για τις ευθύνες που ορθώνονται εμπρός μας όταν δεν τις περιμένουμε, για τις επιλογές μας που άλλοτε μας πάνε εμπρός και άλλοτε πίσω ή απλά μας μπερδεύουν και δε δίνουν λύση.

Δεν έχει σημασία αν είσαι μικρός ή μεγάλος, σε όλους συμβαίνει.

Μια ξαφνική αλλαγή και τίποτε πια δεν είναι το ίδιο...

Μια νεαρή βασιλοπούλα πρέπει να πάρει μεγάλες αποφάσεις και δεν είναι εύκολο... Όταν το "εγώ" ξεχνιέται, η ίδια η ζωή της δείχνει το δρόμο και η λύση δίνεται από τους πολλούς.  

                                                                         Σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία

Η Μαρία Παπανικολάου σπούδασε δημοσιογραφία και αργότερα Σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ιστορία στο Leeds Beckett University στη Μεγάλη Βρετανία, όπου και απέκτησε μεταπτυχιακό δίπλωμα, MA in Social & Cultural History.

Αρχικά εργάστηκε ως δημοσιογράφος και παραγωγός στο ραδιόφωνο,  ενώ στη συνέχεια εργάστηκε επί 15 χρόνια στον χώρο των εκδόσεων, κυρίως με αντικείμενο την προώθηση του βιβλίου, την αγορά δικαιωμάτων, με έμφαση στο πανεπιστημιακό αλλά και στο παιδικό βιβλίο.

Από το 2013 ασχολείται με τη δημιουργία και εμψύχωση Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων για παιδιά, σε συνεργασία με Βιβλιοθήκες, Μουσεία, Πολιτιστικούς φορείς και Χώρους Τέχνης.

Μεγάλη αγάπη της, η τέχνη της προφορικής αφήγησης.

                 Το βιβλίο της Μαρίας Παπανικολάου στις Εκδόσεις ΚΑΛΕΝΤΗ

 

                           https://kalendis.gr/product/to-palati-tou-iliou/