«Σέρρα η ψυχή του Πόντου», Γιάννης Καλπούζος, εκδ. ΨΥΧΟΓΙΟΣ.

Πίσω στο χρόνο, σχεδόν έναν αιώνα μας γυρίζει το βιβλίο αυτό του Γιάννη Καλπούζου που κυκλοφορεί από τις εκδ. Ψυχογιός. Το ταξίδι ξεκινάει από την Τραπεζούντα και την ευρύτερη περιοχή. Την εποχή εκείνη ο κόσμος είναι ένα καζάνι που βράζει. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι γεγονός. Η Τουρκία είναι με το μέρος των Γερμανών. Η Ρωσία ετοιμάζεται να περάσει σε μια νέα εποχή με τους Μπολσεβίκους να βρίσκονται προ των πυλών. Ο εθνικισμός καλπάζει σε μια χώρα, όπου ο Κεμάλ δίνει το σύνθημα για μια Τουρκία για τους Τούρκους, ένα σύνθημα που πυροδοτεί την έναρξη μιας γενοκτονίας, της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου.

     Μέσα σ’ αυτό το ιστορικό πλαίσιο ο συγγραφέας μάς παρουσιάζει τον Γαληνό Φιλονίδη, τον κεντρικό ήρωα του βιβλίου αυτού. Πρόκειται για έναν καθηγητή, έναν άνθρωπο θρήσκο, θεματοφύλακα των ηθών της εποχής. Ένας άνθρωπος που όμως η ζωή του επιφυλάσσει τρομακτικές δοκιμασίες που θα κλονίσουν τις αρχές του, θα γεμίσουν μίσος την ψυχή του και σταδιακά θα τον μετατρέψουν σε ένα αγρίμι.

     Από την άλλη, η ίδια η μοίρα που σκηνοθετεί όλον αυτόν τον παραλογισμό μέσα στον οποίο κινείται ο κόσμος της εποχής θα του δώσει τα ερεθίσματα εκείνα για να επιστρέψει  στη ζωή απαλλαγμένος από όσα βαραίνουν την ψυχή του.

     Ο Φιλονίδης θα βρεθεί διχασμένος ανάμεσα σε δυο γυναίκες. Η αρχική του επιλογή είναι μια συνετή επιλογή σύμφωνη με τις αρχές του. Όμως το πεπρωμένο έχει σκηνοθετήσει, ερήμην του, τα δικά του παιχνίδια. Όπως όλοι οι Έλληνες του Πόντου έτσι κι αυτός θα εξοριστεί στα βάθη της Τουρκίας. Θα χωριστεί από την οικογένειά του και μην μπορώντας να επανασυνδεθεί μαζί της-- λόγω του χαμού που επικρατεί και τις επιθέσεις που δέχονται από τους Τσέτες- θα καταφύγει στη νεοσύστατη Σοβιετική Ένωση. Κι εκεί όμως ο εθνικισμός καλά κρατεί. Νέες εξορίες σε στρατόπεδα εργασίας στη Σιβηρία και στις στέπες του Καζακστάν τον περιμένουν.

     Από την άλλη, η μοίρα ρίχνει τα ζάρια της ξανά σε ένα συνεχές παιχνίδι με τις δύο γυναίκες που τον διχάζουν. Ποια θα είναι η κατάληξη;

     Μια ζωή που κινείται στα βήματα του χορού Σέρρα. Τα πρώτα βήματα είναι αργά, κοφτά. Κατόπιν όλο και πιο γρήγορος γίνεται ο ρυθμός κι ύστερα πάλι επιβραδύνεται για να γίνει ταχύτερος αμέσως μετά. Και τα βήματα των χορευτών γίνονται άγρια, παίρνοντας κάτι από την αγριάδα του βουνού και την αγριότητα της ίδιας της ζωής. Επίθεση, άμυνα, παραφύλαξη, απειλή, οπισθοχώρηση, ελιγμός, κάλυψη, στις κινήσεις των χορευτών. Ακριβώς ολόιδιες και οι κινήσεις της ζωής του Φιλονίδη.

«Άμα γνωρίσεις πόσα σκαλοπάτια κατέβηκαν ορισμένοι άνθρωποι απ’ την αξιοπρέπεια και την ευημερία στην καταισχύνη και στην εξαθλίωση, αλλιώς μετράς το κάθε βήμα σου, αλλιώς στοχάζεσαι τα της ζωής σου, κι αλλιώς, πιο λεύτερη, βγαίνει η ανάσα σου».

     Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα γραμμένο με την ξεχωριστή πένα του Γιάννη Καλπούζου, που έχει λατρέψει το ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Μια ιστορία που μας προσφέρει γνώσεις και μας διδάσκει, μια ιστορία που περιλαμβάνει την ανθρωπιά, την αγάπη προς την πατρίδα, την αξία της ελευθερίας, την αγάπη και το μίσος. Όμως, δεν ανασκαλεύει τα όσα άσχημα συνέβησαν τα δύσκολα εκείνα χρόνια, κραυγάζοντας και αναμοχλεύοντας το μίσος ανάμεσα στους δυο λαούς. Πασχίζει να αναδείξει τις βαρβαρότητες εκείνης της εποχής για να αποτρέψει να ξανασυμβούν τόσο επαίσχυντα γεγονότα ξανά και αυτό είναι το υπέροχο στο  «Σέρρα η ψυχή του Πόντου».

     Από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα αυτού του βιβλίου ο αναγνώστης διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του. Κάθε κεφάλαιο αρχίζει με έναν στοχασμό πάνω στον οποίο θα στηριχτεί η εξέλιξή του. Με έναν ευρηματικό τρόπο ο συγγραφέας αποκαλύπτει ποιος είναι ο αφηγητής αυτής της ιστορίας στο τέλος του βιβλίου προσφέροντας μια άκρως ενδιαφέρουσα ανατροπή.  Η καταγραφή των ηρώων, η εξαιρετική πλοκή - η λογοτεχνική γραφή, οι κινηματογραφικές εικόνες, καθιστούν αυτό το ιστορικό και ανθρωποκεντρικό μυθιστόρημα, ένα έπος του ποντιακού ελληνισμού.

    

Ένα συγκλονιστικό βιβλίο