Εκδοτικές αποκαλύψεις, εκδοτικές εκμυστηρεύσεις… ΦΑΚΕΛΟΣ: "ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΚΔΟΤΕΣ" - Εκδόσεις BELL

 

     Στο πλαίσιο της σειράς συνεντεύξεων με τους Έλληνες εκδότες για τον ομώνυμο φάκελο ζητήσαμε από τον εκδότη των εκδόσεων Bell κ. Χάρη Νικολακάκη να μας μιλήσει για τον εκδοτικό του οίκο, έναν οίκο που μετρά ήδη τριάντα οκτώ χρόνια και ξεκίνησε ως θυγατρική της εταιρείας Χαρλένικ που δημιουργήθηκε το 1979. Με την ευγένεια που τον διακρίνει μας μίλησε για τον εκδοτικό οίκο που σύστησε στους Έλληνες σπουδαίους συγγραφείς με παγκόσμια ακτινοβολία: από τον Ken Follett και τον John le Carré, μέχρι τον Thomas Harris και τη Harper Lee και εξέδωσε πολύ σημαντικά έργα όπως: Η Σιωπή των Αμνών, Όταν Σκοτώνουν τα Κοτσύφια, Ο Γατόπαρδος, Τα Πουλιά Πεθαίνουν Τραγουδώντας, Ο Κατάσκοπος που Γύρισε από το Κρύο, Οι Ένορκοι, Μίζερι, Ο Πρίγκιπας της Παλίρροιας, Σκοτεινό Ποτάμι κ.α.

     Μας μίλησε ακόμα για τους παράγοντες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία των εκδόσεων, για τα κριτήρια έκδοσης ενός βιβλίου, για τους προωθητικούς μηχανισμούς του μάρκετινγκ, το ηλεκτρονικό βιβλίο και το μέλλον τόσο του βιβλίου όσο και του εκδοτικού του οίκου.

Θα θέλαμε θερμά να ευχαριστήσουμε τον κ. Νικολακάκη για την ευγενική παραχώρηση αυτής της συνέντευξης .

 

                                                       H ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

1)   Πότε δημιουργήθηκε ο εκδοτικός σας οίκος, ποιος υπήρξε ο εμπνευστής της δημιουργίας του, ποιος είναι ο πρώτος τίτλος που εκδώσατε και ποιος εκείνος που σηματοδότησε την εμπορική επιτυχία του εκδοτικού σας οίκου;

 

     Η Χαρλένικ δημιουργήθηκε το 1979 ως θυγατρική της καναδικής εταιρείας Harlequin και τον Ιούνιο της χρονιάς εκείνης κυκλοφόρησε το πρώτο Άρλεκιν. Το 1982 η εταιρεία δημιούργησε την πρώτη σειρά βιβλίων pocket, τα γνωστά BELL Best Seller και κάπως έτσι δημιουργήθηκαν και οι Εκδόσεις BELL –ο εκδοτικός οίκος που γνώρισε στους Έλληνες σπουδαίους συγγραφείς με παγκόσμια ακτινοβολία: από τον Ken Follett και τον John le Carré, μέχρι τον Thomas Harris και τη Harper Lee. Πρώτο BELL ήταν Οι Μετανάστες του Howard Fast, ενώ μεγάλες εμπορικές επιτυχίες… πολλές… Ποια να πρωτοξεχωρίσεις; Όταν Σκοτώνουν τα Κοτσύφια, Η Σιωπή των Αμνών, Οι Στυλοβάτες της Γης, Τα Πουλιά Πεθαίνουν Τραγουδώντας, Ο Γατόπαρδος, Μίζερι, Ο Κατάσκοπος που Γύρισε από το Κρύο… η λίστα θα μπορούσε να συνεχιστεί για ώρες.

 

2)   Ποιος παράγοντας είναι εκείνος που καθόρισε την επιτυχημένη του πορεία στον χρόνο; Η συνεργασία των υπευθύνων κάθε τομέα, οι πρωταρχικές, κατευθυντήριες γραμμές του εκδότη ή το γεγονός ότι στην πορεία του ο εκδοτικός οίκος διευρύνει τις δραστηριότητες και τα ενδιαφέροντά του;

 

     Τα BELL ήταν τα πρώτα πόκετ βιβλία στην Ελλάδα που μάλιστα μπορούσε κανείς να τα βρει στα περίπτερα. Η καινοτομία αυτή, μαζί με τις πολύ καλές και προσεκτικές επιλογές τίτλων και συγγραφέων (που μέχρι τότε ήταν άγνωστοι στη χώρα μας) έφεραν την επιτυχία. Δεν υπάρχει άνθρωπος, νομίζω, που να μην έχει αποτυπωμένη στο νου του την εικόνα των BELL σε κάθε σχεδόν ελληνικό σπίτι κατά τις δεκαετίες του ’80 και του ’90. Από κει και πέρα, η έκδοση βιβλίων είναι μια ομαδική δουλειά και η επιτυχία προκύπτει μέσα από πολλούς παράγοντες: από την επιλογή των τίτλων, την ποιότητα των μεταφράσεων και των επιμελειών, τα εξώφυλλα, την παραγωγή του κάθε βιβλίου, το μάρκετινγκ –όλα παίζουν το ρόλο τους. Επίσης είναι σημαντικό να μη μένει κανείς στατικός, αλλά να αφουγκράζεται τις ανάγκες της κάθε εποχής και αναλόγως να προχωράει στις απαιτούμενες αλλαγές.    

 

 

3)    Με δεδομένο ότι φτάνουν εκατοντάδες χειρόγραφα στα γραφεία σας, γεγονός που δυσχεραίνει το δικό σας έργο και ενδεχομένως οδηγεί σε μια πολύ αυστηρή επιλογή, ποια είναι τα κριτήρια απόρριψης ενός βιβλίου; Ποιο είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για την έκδοσή του;

 

     Υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι που σε οδηγούν στην απόρριψη ενός έργου (αδυναμίες στη χρήση της γλώσσας, στην πλοκή κλπ.), αλλά και υποκειμενικοί, όταν θεωρείς ότι δεν ταιριάζει με το υπόλοιπο εκδοτικό πρόγραμμα.

 

4)   Με ποια κριτήρια επιλέγονται οι τίτλοι που ενδεχομένως θα συμπεριληφθούν στο εκδοτικό σας πρόγραμμα; Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που ελέγχετε σε ένα βιβλίο για να αποφασίσετε την έκδοσή του.

 

     Είδος – υπόθεση – περίληψη. Χωρίς αυτά, δεν ξεκινάς. Στη συνέχεια βλέπεις τη γραφή, διαβάζοντας τις πρώτες σελίδες και αν αυτή είναι καλή, συνεχίζεις.    

 

5)   Πόσο εύκολο είναι να εμπιστευτείτε και επομένως να εντάξετε έναν πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα στο δυναμικό της εκδοτικής σας οικογένειας; Ποιες προϋποθέσεις θα πρέπει να έχει το έργο του;

 

     Στην ξένη λογοτεχνία τα πράγματα είναι πιο εύκολα, καθώς η επιλογή γίνεται μέσω πρακτόρων. Συνήθως πρόκειται για τίτλους που έχουν ήδη εκδοθεί στο εξωτερικό, οπότε υπάρχει μια πρώτη εικόνα για την πορεία του κάθε βιβλίου, ή τίτλους που πρόκειται να εκδοθούν σε μία ή σε περισσότερες χώρες. Η έκδοση πρωτοεμφανιζόμενων Ελλήνων συγγραφέων εμπεριέχει μεγαλύτερο ρίσκο από την άποψη ότι εδώ δεν έχουμε «φίλτρα» όπως είναι οι ξένοι πράκτορες και οι εκδοτικοί οίκοι του εξωτερικού. Η αναζήτηση γίνεται από το μηδέν και όταν πιστέψουμε σε κάποιον και αποφασίσουμε να εκδώσουμε το έργο του/της είμαστε αποφασισμένοι να τον στηρίξουμε και να τον κάνουμε γνωστό στο αναγνωστικό κοινό που –κακά τα ψέματα– δύσκολα εμπιστεύεται νέες φωνές.  

 

6)   Ποια χαρακτηριστικά ενός βιβλίου σας δείχνουν από την αρχή που θα φτάσει στα χέρια σας ένα χειρόγραφο ότι ένα βιβλίο θα γίνει επιτυχία; Έχουν υπάρξει λάθη στις αρχικές εκτιμήσεις σας που σας εξέπληξαν είτε θετικά είτε αρνητικά;

 

     Δεν υπάρχει συνταγή για την επιτυχία. Αν υπήρχε, θα την ακολουθούσαμε όλοι. Εγώ (όπως όλοι, υποθέτω, που κάνουν την ίδια δουλειά) εμπιστεύομαι το ένστικτό μου. Κάποιες φορές βγαίνει σωστό, κάποιες άλλες, όχι. Πάντως ακόμη και τα βιβλία που δεν είχαν την εμπορική πορεία που θα θέλαμε εκδόθηκαν γιατί τα πιστέψαμε από την πρώτη στιγμή.

 

7)   Ανάμεσα σε ένα καλό εμπορικό βιβλίο και σε ένα βιβλίο ποιοτικής λογοτεχνικής αισθητικής ποιο θα επιλέγατε; Πότε θεωρείτε πως ένα βιβλίο έχει πετύχει τον εμπορικό του στόχο; Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο όριο πωλήσεων;

 

     Δεν μπαίνω καν στη διαδικασία να κάνω τέτοιους διαχωρισμούς. Θεωρώ πως η εμπορικότητα δεν αποκλείει την ποιότητα. Από την άλλη πλευρά, καθώς και οι εκδοτικοί οίκοι είναι επιχειρήσεις, ο ελάχιστος εμπορικός στόχος κάθε βιβλίου είναι να μην προκαλέσει ζημιά και (το λιγότερο) να καλύψει με τις πωλήσεις του το κόστος παραγωγής του. Φυσικά, για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα μιας επιχείρησης, απαιτείται κέρδος, αλλά εδώ μιλάμε για τον ελάχιστο εμπορικό στόχο.  

 

8)   Υπήρξαν βιβλία που από τις πρώτες σελίδες ανάγνωσης και πριν ακόμα ολοκληρωθεί η διαδικασία πήραν έγκριση ή απορρίφθηκε η έκδοσή τους από τον εκδοτικό σας οίκο και ποιοι είναι οι άνθρωποι τους οποίους εμπιστεύεστε για την αξιολόγηση των χειρόγραφων;

 

     Είναι πιο εύκολο να απορριφθεί ένα βιβλίο από τις πρώτες σελίδες ανάγνωσης (πχ λόγω κακής χρήσης της γλώσσας), παρά να εγκριθεί. Τις περισσότερες φορές, πάντως, πρέπει να διαβαστεί ολόκληρο ένα έργο για να καταλήξουμε σε μια απόφαση. Η αξιολόγηση των ξένων τίτλων γίνεται από μένα, καθώς και μεγάλο μέρος της αξιολόγησης των έργων Ελλήνων συγγραφέων. Τον τελευταίο καιρό, επειδή έχει συγκεντρωθεί υπερβολικά μεγάλος αριθμός έργων Ελλήνων στα γραφεία μας, υπάρχει και μια μικρή ομάδα αναγνωστών που βοηθάει στην αξιολόγηση.     

 

9)   Πόσο σημαντική είναι μια ολοκληρωμένη στρατηγική marketing και τι περιλαμβάνει αυτή για την προώθηση ενός βιβλίου αλλά και του ίδιου του εκδοτικού οίκου; Τα κοινωνικά δίκτυα παίζουν σημαντικό ρόλο στην προώθηση ενός βιβλίου; Ο εκδοτικός σας οίκος ενθαρρύνει την ενεργή παρουσία των συγγραφέων του σε αυτά;

 

     Για κάθε βιβλίο που εκδίδουμε έχουμε ξεχωριστή στρατηγική marketing. Αυτή συνήθως περιλαμβάνει διαφημίσεις, συνεντεύξεις και παρουσιάσεις για τους συγγραφείς μας –οι τελευταίες φέτος γίνονται μόνο διαδικτυακά, λόγω COVID). Τα social media σίγουρα παίζουν σημαντικό ρόλο στο να γνωρίσουν οι αναγνώστες τόσο τις νέες κυκλοφορίες, όσο και τους συγγραφείς. Εμείς, ναι, δίνουμε σημασία στα social media, τα χρησιμοποιούμε για να επικοινωνούμε με τους αναγνώστες. 

 

10)        Πώς διαμορφώνονται οι συνεργασίες με τους ξένους εκδοτικούς για την αγορά και την πώληση των πνευματικών δικαιωμάτων, ώστε να εκδοθούν νέοι τίτλοι στην ελληνική αγορά;

 

     Η επικοινωνία με τους ξένους πράκτορες δεν περιορίζεται μόνο στις δύο μεγάλες ετήσιες διεθνείς εκθέσεις βιβλίου (Φρανκφούρτης και Λονδίνου), αλλά είναι συνεχής και καθημερινή. Πρέπει να παρακολουθείς στενά το τι συμβαίνει στο εξωτερικό, τα βιβλία που (ίσως) ξεχωρίσουν, τις τάσεις, τους νέους ανερχόμενους συγγραφείς… Η αναζήτηση και η ενημέρωση δεν σταματάει ποτέ.

 

11)        Συνεργάζεστε με λογοτεχνικούς πράκτορες τόσο για την προώθηση της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό όσο και για την απόκτηση νέων ελληνικών τίτλων;

 

     Η προώθηση της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό είναι πολύπλοκη υπόθεση και αρκετά δύσκολη και δαπανηρή. Θεωρώ πως για να γίνει σοβαρή δουλειά, χρειάζεται συντονισμός και στήριξη και από το κράτος. 

 

12)        Πόσο διαδεδομένο είναι το ηλεκτρονικό βιβλίο στην ελληνική αγορά;

     Όχι όσο στο εξωτερικό. Η διαφορά του βιβλίου με τα υπόλοιπα έντυπα (π.χ. εφημερίδες, περιοδικά) είναι πως το βιβλίο εκτός από πολιτιστικό/πνευματικό προϊόν είναι και αντικείμενο συλλογής. Οπότε θεωρώ πως ποτέ δε θα πάψει να έχει μια θέση στο σπίτι μας στην παραδοσιακή του μορφή. Από κει και πέρα τα ηλεκτρονικά βιβλία είναι μια απίστευτη ευκολία για εκείνους που διαβάζουν πολύ και σίγουρα έχουν κερδίσει ένα ποσοστό της αγοράς τα τελευταία χρόνια. 

 

13)        Πώς βλέπετε το μέλλον στην αγορά του βιβλίου με δεδομένη την τεράστια οικονομική κρίση που αντιμετωπίσαμε όλοι τα τελευταία χρόνια αλλά και την πρόσφατη κρίση λόγω της γνωστής πανδημίας;

 

     Η πανδημία έφερε ισχυρό χτύπημα και στο χώρο του βιβλίου, όπως συνέβη και σε πολλούς άλλους κλάδους. Μπορεί λόγω των lockdown να υπήρξε αύξηση των πωλήσεων μέσω ίντερνετ, αλλά η αύξηση αυτή δεν ήταν αρκετή για να συγκρατήσει τη γενική πτώση που σημειώθηκε στις πωλήσεις. Δυστυχώς, με κλειστά τα βιβλιοπωλεία, με την οικονομία να κλυδωνίζεται και τον κόσμο να βιώνει την πανδημία μέσα σ’ ένα κλίμα αβεβαιότητας, το 2020 φεύγει και μας αφήνει με μια πικρή γεύση στο στόμα…  

 

14)        Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια ή όνειρα του εκδοτικού σας οίκου;

 

     Να συνεχίσουμε όχι απλώς να εκδίδουμε βιβλία που μας αρέσει να διαβάζουμε εμείς οι ίδιοι, αλλά και να δημιουργούμε νέους αναγνώστες.

 

                                 Το ευχόμαστε και σας ευχαριστούμε πολύ!