Ο ΘΥΡΙΔΟΠΟΙΟΣ, Φαίδων Κυριακού. ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΔΡΟΣ ΚΑΙ Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΣΕ ΜΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΒΙΡΓΙΝΙΑ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ*

     «Ο Μάνος, φερετροποιός στην Αθήνα του ’41, ξυπνάει στο νοσοκομείο ύστερα από την απόπειρα αυτοκτονίας του. Κάτω απ’ το παράθυρο του θαλάμου του ο γερμανικός στρατός διασχίζει τους δρόμους της πρωτεύουσας νικητής, κι ωστόσο αυτή η εισβολή νιώθει να τον ελευθερώνει. Η εθνική ήττα, με έναν αναπάντεχο τρόπο, μεταμορφώνεται στη λύτρωσή του, οδηγώντας τον από το προσωπικό του σκοτάδι σε μια καινούργια αλήθεια.

    Στους μήνες που ακολουθούν, ο κλοιός της Κατοχής σφίγγει απάνθρωπα, η πόλη λιμοκτονεί και στους παγωμένους δρόμους μένουν άταφοι οι νεκροί της. Τότε ο Μάνος έρχεται αντιμέτωπος με τις ενοχές, τα μυστικά και τη θαμμένη του αγάπη, καθώς καταστρώνει ένα σχέδιο για να κερδίσει πίσω τον εαυτό του.

     Τι μπορεί να μας κρατήσει όρθιους όταν όλα καταρρέουν; Ένα βαθιά αισιόδοξο μυθιστόρημα για τη δύναμη που βρίσκει η ζωή να προχωρήσει».

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

https://www.kedros.gr/product/9281/o-thyridopoios.html

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ*

·      Από τις θετικές επιστήμες στο ιστορικό μυθιστόρημα. Από ερευνητής καρδιαγγειακών μοσχευμάτων, biomedical engineering, και data analyst στην τέχνη του λόγου και τη  συγγραφή έργων παιδικής λογοτεχνίας και λογοτεχνίας ενηλίκων, θα έλεγε κανείς ότι χρειάζεται μια αλματώδης πορεία για να φτάσει κανείς εκεί. Έτσι είναι και πόσο εύκολο υπήρξε στην περίπτωσή σας αυτό το άλμα;

 

Τόσο η συγγραφή όσο και η επιστήμη υπήρξαν πάντοτε στον πυρήνα των ενδιαφερόντων μου. Ποτέ δεν ένιωσα ότι κάνω κάποιο άλμα από τον έναν χώρο στον άλλο. Από μικρός ήθελα να προχωρήσω και στις δύο πορείες και η μεγάλη δυσκολία ήταν – και φυσικά παραμένει – πώς μπορώ να το κάνω σε ένα επίπεδο που να με ικανοποιεί, με δεδομένο ότι ο χρόνος είναι περιορισμένος. Αυτή η παράλληλη πλεύση, κατά καιρούς, είναι πράγματι μία δύσκολη συνθήκη, αλλά οι άνθρωποι είμαστε πολυδιάστατα όντα. Νομίζω ότι θα είχαμε έναν καλύτερο και πιο ενδιαφέροντα κόσμο εάν καταφέρναμε να αναπτύξουμε όλα όσα έχουμε μέσα μας.

·      Από τη θανατική ποινή και το 1872 στην Γκιλοτίνα του Ναυπλίου, στην Αθήνα του ΄41 και στην Κατοχή. Πώς επιλέγετε τις ιστορικές περιόδους που θα ασχοληθείτε στο έργο σας;

Είναι οι ιστορικές περίοδοι που με επιλέγουν ή, για να το θέσω πιο σωστά, οι ήρωες και η πλοκή, που κάθε φορά ζητάνε να κατοικήσουν στον εκάστοτε χωρόχρονο. Εγώ τους ακολουθώ, γιατί νομίζω ότι η αντίθετη πορεία – το να ξεκινάς δηλαδή με μια εποχή και να ψάχνεις να πεις κάτι γι’ αυτήν – θα δημιουργούσε λιγότερο ενδιαφέρουσες ιστορίες.

·      Τι συναισθήματα σας δημιούργησε η συγγραφή του ΘΥΡΙΔΟΠΟΙΟΥ και πώς νιώθετε τώρα που το βλέπετε τυπωμένο να κοσμεί τις προθήκες των βιβλιοπωλείων;

Ο θυριδοποιός γράφτηκε στην αρχή της καραντίνας και ήταν η μεγάλη διέξοδός μου. Αν και το βιβλίο είναι εν γένει σκοτεινό, επέδρασε πολύ θετικά μέσα μου. Φυσικά αυτό είναι κάτι που το βιώνω με κάθε κείμενο που γράφω. Η γραφή είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας, είτε εκδίδεις αυτό που δημιουργείς είτε όχι. Τώρα που το βιβλίο βρήκε επιτέλους μια θέση στα βιβλιοπωλεία η χαρά είναι ασφαλώς τεράστια, δυστυχώς όμως εικόνες απ’ τις προθήκες έχω δει μόνο μέσα από φωτογραφίες, αφού ζω στην Αγγλία. Σύντομα ελπίζω να τις δω κι από κοντά.

·      Ύστερα από τις διθυραμβικές κριτικές που απέσπασε το πρώτο σας βιβλίο Η Γκιλοτίνα του Ναυπλίου περιμένετε με αγωνία τις κριτικές για το νέο σας βιβλίο;

Οπωσδήποτε η αγωνία είναι και πάλι μεγάλη, νομίζω όμως ότι για την Γκιλοτίνα ήταν μεγαλύτερη. Εκείνο ήταν το πεζογραφικό μου ντεμπούτο και δεν είχα ιδέα πόσο θα αρέσει. Τώρα έχω μια μικρή αίσθηση του πού βρίσκομαι, αλλά φυσικά πλέον υπάρχουν αναγνώστες που περίμεναν το καινούργιο μου έργο. Αυτή τη φορά ετούτο είναι που γεννά την αγωνία· αν το καινούργιο αναγνωστικό ταξίδι θα τους αφήσει εξίσου ικανοποιημένους. Τι πιο τιμητικό, όμως απ’ αυτή την προσδοκία τους;

·      Ποια ήταν η πιο δύσκολη συγγραφικά σκηνή του Θυριδοποιού και ποια συναισθήματα σας δημιούργησε κατά τη διάρκεια της συγγραφής της;

Η σκηνή στην οποία ένιωσα την μεγαλύτερη ένταση μάλλον δεν μπορεί να αναφερθεί χωρίς να γίνει κάποιο spoiler. Αφορά τον Μάνο, τον κεντρικό ήρωα, και μια νύχτα στο κέντρο της Αθήνας. Η δεύτερη πιο έντονη σκηνή, όμως, για την οποία μπορώ να μιλήσω, είναι η στιγμή όπου ο Μάνος, ένας άνθρωπος ο οποίος δεν έχει δείξει ιδιαίτερη έγνοια προς τους ανθρώπους της ζωής του, αποφασίζει, στο αποκορύφωμα της κατοχικής πείνας, να μοιραστεί δύο αυγά με την γειτόνισσά του. Εκείνη η ώρα που κάτι μέσα του ραγίζει – σαν άλλο κέλυφος αυγού – και προσφέρει ό,τι πολυτιμότερο έχει, είναι μια μεγάλη στιγμή υπέρβασης. Αλλά η προσφορά του δεν γίνεται δεκτή κι αυτό δημιουργεί μια σκηνή που τελικά, καθώς την έγραφα, ένιωσα να  με αγγίζει βαθιά. Νομίζω ότι σ’ εκείνες τις σελίδες φαίνεται γλαφυρά τόσο το παράλογο του πολέμου όσο και οι παράλογες πληγές που δημιουργεί μέσα στους ανθρώπους. Ταυτόχρονα, όμως, είναι ακριβώς τέτοιες συνθήκες που επιτρέπουν σε κάποιους να ορθωθούν σε ασυνήθιστα ύψη, αγγίζοντας μια σπάνια ομορφιά.

·      Ποια χαρακτηριστικά του Μάνου, του κεντρικού ήρωα του μυθιστορήματος σας αγαπήσατε περισσότερο και γι’ αυτά αποφασίσετε να στηρίξετε στον χαρακτήρα αυτόν όλο το αφηγηματικό σας οικοδόμημα;

Με συνεπήρε από την αρχή ο αντιηρωικός χαρακτήρας του Μάνου. Είναι απελπισμένος και έχει επίγνωση των αδυναμιών του. Δεν ήταν καλός σύζυγος, δεν ένιωσε ποτέ του ότι καταλαβαίνει τους ανθρώπους γύρω του, δεν ένιωσε καν να αποκρυπτογραφεί τον εαυτό του. Έχει οδηγηθεί, όμως, σε μερικές πολύ αξιόλογες συνειδητοποιήσεις γύρω από την υπαρξιακή μοναξιά που ενυπάρχει σε κάθε άνθρωπο. Και τελικά, μέσα από αυτή την ιστορία, βρίσκει την δύναμη να επιτελέσει αυτό που νιώθει ως χρέος του.

·      Τελικά υπάρχει κάτι που μπορεί να μας κρατήσει όρθιους όταν όλα καταρρέουν και τι είναι αυτό;

Ο σκοπός. Το να έχεις κάτι για να πολεμήσεις – μεταφορικά ή κυριολεκτικά. Νομίζω ότι αυτό έχει την δύναμη να μας κινήσει μπροστά όταν όλα μοιάζουνε χαμένα.

·      Είναι το ιστορικό μυθιστόρημα ένα είδος που σας εκφράζει απόλυτα ή στο μέλλον θα σας δούμε σε κάποιο άλλο είδος; Υπάρχει κάποιο λογοτεχνικό είδος που δεν θα αγγίζατε ποτέ;

Σε συνέχεια αυτού που έλεγα πριν, δεν επιλέγω το χρονικό-χωρικό πλαίσιο ώστε να το ντύσω με μια ιστορία. Αντίθετα, είναι οι αρχικές ιδέες για τους χαρακτήρες και τις συνθήκες μέσα στις οποίες βρίσκονται που με οδηγούνε σε αυτές τις αποφάσεις. Ως εκ τούτου, δεν νιώθω ότι το ιστορικό μυθιστόρημα είναι το είδος μου, παρότι και τα δύο μυθιστορήματά μου είναι τέτοια. Είμαι σίγουρος ότι στο μέλλον θα δείτε διαφορετική δουλειά μου. Όσο για τα λογοτεχνικά είδη που δεν θα άγγιζα, αν τα σκεφτώ στα στεγανά τους, ως genre fiction δηλαδή, είναι πολλά. Ρομαντική λογοτεχνία, λογοτεχνία του φανταστικού ή επιστημονικής φαντασίας είναι μερικά από αυτά. Αλλά ένα ψυχογράφημα, για παράδειγμα, σε ένα πλαίσιο επιστημονικής φαντασίας απαιτεί μια τελείως διαφορετική προσέγγιση την οποία δεν θα απέκλεια.

·      Μπορεί μια ήττα σε εθνικό επίπεδο να φέρει τη λύτρωση σε μερικούς ανθρώπους και τελικά να οδηγήσει τον άνθρωπο αυτόν στην προσωπική του ευτυχία;

Ο Μάνος θα έδειχνε την ζωή του, για απάντηση, και θα έλεγε ναι. Οπωσδήποτε, βέβαια, υπάρχουν άνθρωποι που θα απαντούσαν καταφατικά και για λόγους απεχθείς. Άνθρωποι που πλούτισαν μέσα στην Κατοχή, που συνεργάστηκαν με τον εχθρό ή που είδαν να τους κατακτούν άνθρωποι τους οποίους εκτιμούσαν ιδεολογικά. Το ενδιαφέρον όμως για μένα ήταν να βρω έναν χαρακτήρα, τον Μάνο, ο οποίος δεν ωφελήθηκε με κανέναν απ’ τους παραπάνω τρόπους και παρόλα αυτά, ένιωσε την εθνική ήττα ως ένα γεγονός λυτρωτικό.

·      Ο Μάνος ανακαλύπτει τις αλήθειες του μέσα στον περιβάλλοντα ζόφο της εποχής. Πώς διαχειρίζεται κανείς το φως που ανάβει μέσα στην οδύνη;

Το διαχειρίζεται ως το πλέον πολύτιμο αγαθό. Στην περίπτωση του Μάνου, είναι ακριβώς το φωτεινό νήμα αυτών των συνειδητοποιήσεων – και των αποφάσεων που τις ακολουθούν – που δεν τον αφήνει να χαθεί. Αυτό το νήμα είναι που τον κρατάει μακριά απ’ την αυτοκαταστροφή του.

·      Ποια σπίθα ήταν η πρώτη που πυροδότησε τη συγγραφή του θυριδοποιού και πώς καταλήξατε σε αυτόν τον τίτλο;

Όλα ξεκίνησαν από δύο φράσεις, που τελικά έγιναν η αρχή του βιβλίου: «Αν ήταν άλλος στη θέση μου, θα είχε αυτοκτονήσει. Kι εγώ  βέβαια στη θέση του το ίδιο θα έκανα.» Αυτές οι προτάσεις ήρθαν κάποια στιγμή στον νου μου και δεν έλεγαν να φύγουν. Ήταν τόσο παράξενες. Ήθελα να τις αποκωδικοποιήσω, να καταλάβω ποιος άνθρωπος θα μπορούσε να τις πει και γιατί. Αυτή η αναζήτηση, λοιπόν, γέννησε τον Μάνο μέσα στην Κατοχή. Όσο για τον τίτλο… είναι το αποτέλεσμα μιας μεγάλης ιστορίας γεμάτης από προτάσεις ιδεών και απορρίψεις. Αρκεί να πω ότι ποτέ στη ζωή μου δεν σκέφτηκα περισσότερο για δύο λέξεις. Τώρα, μπορώ μόνο να ελπίζω ότι θα αρέσουν.

·      Το ιστορικό μυθιστόρημα στις μέρες μας γνωρίζει μια άνθηση. Ποια χαρακτηριστικά νομίζετε πως πρέπει να έχει ένα μυθιστόρημα για να εμπίπτει στην κατηγορία αυτή και τι πρέπει να προσέξει ο πεζογράφος όταν γράφει ιστορικό μυθιστόρημα; Έχουμε παραδείγματα μυθιστορημάτων που αναπαράγουν ατέλειωτες εγκυκλοπαιδικές πληροφορίες. Κατά τη γνώμη σας αυτό είναι τελικά το ιστορικό μυθιστόρημα;

Ιστορικό μυθιστόρημα είναι εκείνο που τοποθετεί τους ήρωές του σε έναν ιστορικό χρόνο και σέβεται την αλήθεια εκείνης της εποχής. Αλλά η εστίαση του/της συγγραφέα θεωρώ ότι πρέπει να είναι πάντα στους ήρωες και στην πλοκή. Όταν ο/η συγγραφέας παραθέτει όλες τις γνώσεις που απέκτησε κατά την έρευνά του/της, τότε η εστίαση αλλάζει. Τότε η ιστορία πλήττεται για χάρη μιας γραφής που ως αναγνώστης βρίσκω πληκτική. Γι’ αυτό και στα βιβλία μου οι αναγνώστες θα βρουν τόσες ιστορικές πληροφορίες όσες είναι απαραίτητες για να στηριχθεί η αληθοφάνεια της ιστορίας. Δεν θα συναντήσει εκτενείς περιγραφές για το πώς ήταν και με τι έμοιαζε το κάθε αντικείμενο γύρω από τους ήρωες. Οι ήρωες με ενδιαφέρουν. Οι σκέψεις και τα συναισθήματά τους που τελικά είναι διαχρονικά.

·      Κλείνοντας, αφού σας ευχαριστήσουμε, θα θέλατε να προσθέσετε κάτι για το βιβλίο σας και να μας μιλήσετε για τα μελλοντικά συγγραφικά σας βήματα;

Θα ήθελα, αν μου επιτρέπετε, να πω κάτι γενικό με την ευκαιρία αυτής της συνέντευξης. Ότι ενώ υπάρχουν πολλές καλές, εγχώριες πένες που περιμένουνε να διαβαστούν, ως κοινωνία δείχνουμε πολύ μεγάλη αγάπη στο ξένο μυθιστόρημα. Ανεπίσημα στοιχεία μιλάνε για το 50% των πωλήσεων να αφορά ξένους συγγραφείς. Για να σας δώσω μία αίσθηση, το αντίστοιχο ποσοστό στις ΗΠΑ είναι 3%. Κι αν το ένα ποσοστό φαίνεται υπερβολικά μεγάλο, το άλλο μοιάζει, πράγματι, προβληματικά μικρό. Είναι καλό να υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ του πόσο καταναλώνουμε την εγχώρια κουλτούρα και πόσο τις ξένες, πόσο ερχόμαστε σε επαφή με πρωτότυπα κείμενα και πόσο με μεταφρασμένα. Η στήριξη των εγχώριων συγγραφέων, πάντως, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αναγνώριση της δουλειάς τους και για την παραγωγή πολιτισμού στην χώρα. Ως εκ τούτου, κάνει καλό σε όλους μας.

*Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο Literature.gr στις 18/6/23