Εκδοτικές αποκαλύψεις, εκδοτικές εκμυστηρεύσεις… ΦΑΚΕΛΟΣ: "ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΚΔΟΤΕΣ" - Εκδόσεις ΕΝΑΛΙΟΣ - ΩΚΕΑΝΟΣ

 

     Στο πλαίσιο της σειράς συνεντεύξεων με τους Έλληνες εκδότες για τον ομώνυμο φάκελο, ζητήσαμε από την εκδότρια των εκδόσεων Ενάλιος κ. Ελένη Κεκροπούλου να μας μιλήσει για τον εκδοτικό οίκο, έναν οίκο που μετρά ήδη 24 χρόνια λειτουργίας  από όταν εκδόθηκε το πρώτο έργο τον Σεπτέμβριο του 1997. Το 2008, οι εκδότες του Ενάλιου ίδρυσαν τις Εκδόσεις Ωκεανός με σκοπό την έκδοση ελληνικών κυρίως έργων, αλλά και ξένων bestseller που προορίζονται για ευρύ αναγνωστικό κοινό.

     Με την ευγένεια που την διακρίνει μας μίλησε πρόθυμα για τον εκδοτικό οίκο, για τους παράγοντες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία και ανάπτυξη των εκδόσεων, για τα κριτήρια έκδοσης ενός βιβλίου, για τους προωθητικούς μηχανισμούς του μάρκετινγκ, το ηλεκτρονικό βιβλίο και το μέλλον τόσο του βιβλίου όσο και του εκδοτικού της οίκου.

     Η Ελένη Κεκροπούλου, γεννήθηκε στην Καβάλα και μεγάλωσε στα Τρίκαλα. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και Νομικά στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών καθώς και ξένες γλώσσες. Είναι Μεταφράστρια  Λογοτεχνίας και Συγγραφέας επτά λογοτεχνικών έργων.

     Θα θέλαμε θερμά να ευχαριστήσουμε την κ. Κεκροπούλου για την ευγενική παραχώρηση αυτής της συνέντευξης καθώς και το τμήμα δημοσίων σχέσεων του εκδοτικού για την αμέριστη βοήθεια του στην πραγματοποίηση αυτής. 

 

1)   Πότε δημιουργήθηκε ο εκδοτικός σας οίκος, ποιος υπήρξε ο εμπνευστής της δημιουργίας του, ποιος είναι ο πρώτος τίτλος που εκδώσατε και ποιος εκείνος που σηματοδότησε την εμπορική επιτυχία του εκδοτικού σας οίκου

     Οι εκδόσεις Ενάλιος ξεκίνησαν την δραστηριότητά τους αρχές του 1997. Εμπνευστής της δημιουργίας του ήμουν εγώ, πάντα χωμένη μέσα στα βιβλία, και με μια ατέλειωτη δίψα για διάβασμα και γνώση. Κι έτσι το πρώτο βιβλίο που εκδώσαμε ήταν ένα βιβλίο του Χάρβαρντ, το «Υπατία η Αλεξανδρινή», και παρά τις μούντζες που είχα τότε εισπράξει από Έλληνα ατζέντη (πολύ φίλο) γιατί δεν εξέδωσα ένα  απλό «μυθιστορηματάκι» του συρμού, που θα είχε καλύτερη τύχη, υποτίθεται,  το βιβλίο αυτό έκανε απίθανες πωλήσεις και άφησε το στίγμα του στην αγορά. Μας καθιέρωσε. Έπειτα ακολούθησε το άλλο εμβληματικό «Οι Φράγκοι στο Αιγαίο», με εξαιρετικές πωλήσεις. Και φυσικά περάσαμε και στα «μυθιστορηματάκια»…

2)   Ποιος παράγοντας είναι εκείνος που καθόρισε την επιτυχημένη του πορεία στον χρόνο; Η συνεργασία των υπευθύνων κάθε τομέα, οι πρωταρχικές, κατευθυντήριες γραμμές του εκδότη ή το γεγονός ότι στην πορεία του ο εκδοτικός οίκος διευρύνει τις δραστηριότητες και τα ενδιαφέροντά του;

     Φαντάζομαι η συνέπειά μας στο να επιλέγουμε τίτλους που τους είχε ανάγκη ένα αναγνωστικό κοινό που ψαχνόταν, τίτλους που συμπληρώνουν ο ένας τον άλλον, να εστιάζουμε στην άριστη μετάφραση και στην επιμέλεια (που είναι πολλές φορές μια δεύτερη συγγραφή αλλά και ζητούμενο!) Η αρμονική συνεργασία είναι προαπαιτούμενο, αφού  το τελικό αποτέλεσμα είναι δουλειά συλλογική και συνεργατική, αλλά χρειάζεται πάντα ένας ιθύνων νους που κρατάει το πνευματικό τιμόνι.

 

3)    Με δεδομένο ότι φτάνουν εκατοντάδες χειρόγραφα στα γραφεία σας, γεγονός που δυσχεραίνει το δικό σας έργο και ενδεχομένως οδηγεί σε μια πολύ αυστηρή επιλογή, ποια είναι τα κριτήρια απόρριψης ενός βιβλίου; Ποιο είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για την έκδοσή του;

     Πράγματι. Μερικές φορές μας πνίγουν βουνά από χειρόγραφα. Δεν είναι κακό αυτό,  δουλειά μας είναι, βλέπουμε την εξέλιξη της συγγραφής εν Ελλάδι. Ένα βιβλίο απορρίπτεται (για λογοτεχνία μιλάμε τώρα, τα δοκίμια είναι άλλο κεφάλαιο, άλλα τα κριτήρια επιλογής) όταν  το στόρι του δεν είναι ενδιαφέρον, ή είναι αδιάφορο παρά τον άρτιο τρόπο γραφής, όταν μιλάει χωρίς να λέει τίποτε, όταν φλυαρεί λογοτεχνίζοντας ατταβιστικά για να σου κάψει απλώς τον εγκέφαλο! Επίσης ένα τεράστιο βιβλίο μπορεί να διπλασιάσει το κόστος έκδοσης και να αποτρέψει τους αναγνώστες να το αγοράσουν, ακόμη κι αν  πρόκειται για κάτι εξαιρετικό πολλές φορές.

 

4)   Με ποια κριτήρια επιλέγονται οι τίτλοι που ενδεχομένως θα συμπεριληφθούν στο εκδοτικό σας πρόγραμμα; Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που ελέγχετε σε ένα βιβλίο για να αποφασίσετε την έκδοσή του.

Τα κριτήρια επιλογής έχουν να κάνουν πάντα με τη θεματολογία. Στα επιστημονικά δοκίμια επί παραδείγματι, διαλέγουμε την νέα άποψη, την νέα έρευνα, ό,τι σε πάει μπροστά. Δεν είναι εύκολο, αυτό προϋποθέτει γνώσεις και συνεχή ενημέρωση. Και για να διαλέξουμε την πιο αντιμειμενική άποψη, την πιο εμπεριστατωμένη έρευνα, διαβάζουμε το σύμπαν και έχουμε πάντα την ενημέρωση που χρειάζεται. Όσον αφορά τη λογοτεχνία, επιλέγουμε τον μεστό και γοητευτικό λόγο, αποφεύγοντας τα αψυχολόγητα στόρι.  Πρέπει τα βιβλία να έχουν να πουν κάτι, να είναι στην εποχή τους και στις ανάγκες της. Αλλά φυσικά τίποτε δεν είναι απόλυτο. Δεν μας εκπλήττει το γεγονός ότι γίνονται σούπερ μπεστ σέλερ σαχλοϊστορίες. Έχει να κάνει με την πνευματική μας ποιότητα και την αισθητική μας.

5)   Πόσο εύκολο είναι να εμπιστευτείτε και επομένως να εντάξετε έναν πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα στο δυναμικό της εκδοτικής σας οικογένειας; Ποιες προϋποθέσεις θα πρέπει να έχει το έργο του;                              

     Είναι ευκολότατο, ειδικά αν αυτός ο νέος συγγραφέας διακρίνουμε ότι διαθέτει εξελίξιμο τάλαντο, διαθέτει την ευφυία της σεμνότητας, και ξέρει να «ακούει» ώστε να προοδεύει.  Κανείς δεν γεννήθηκε συγγραφέας, για να φτάσεις κάπου χρειάζεται πολύ σκληρή δουλειά και συνεχής βελτίωση. Το έργο του φυσικά πρέπει να διαθέτει σφιχτή δομή, η ιστορία να έχει αρχή, μέση τέλος και να είναι γραμμένο σε γλώσσα ενδιαφέρουσα. Εγώ προσωπικά θέλω το βιβλίο να έχει και ένα κάποιο δίδαγμα, ηθικό ή άλλο, δεν έχει σημασία. Να αφήνει κάτι. Να θυμάσαι το βιβλίο που διάβασες, για μια του φράση, για την αντισυμβατική στάση του ήρωα, επί παραδείγματι. Αυτό είναι το δίδαγμα.

6)   Ποια χαρακτηριστικά ενός βιβλίου σας δείχνουν από την αρχή που θα φτάσει στα χέρια σας ένα χειρόγραφο ότι ένα βιβλίο θα γίνει επιτυχία; Έχουν υπάρξει λάθη στις αρχικές εκτιμήσεις σας που σας εξέπληξαν είτε θετικά είτε αρνητικά;

     Η γερά δομημένη ιστορία και ο τρόπος που είναι γραμμένη (αν μιλάμε για μυθιστόρημα). Αν στις πρώτες εβδομήντα σελίδες είναι αδιάφορο, ή υπερβολικά μελιστάλαχτο, ή έχεις κοιμηθεί από την αμπελοφιλοσοφία, το βιβλίο όσο καλό και να γίνεται μετά, έχει χάσει το στοίχημα των αναγνωστών, που θέλουν να τους «πάρεις από τα μούτρα» που λέμε στη γλώσσα μας. Επιτυχημένα είναι πάντα τα βιβλία που έχουν πρεσβευτές τους ίδιους τους αναγνώστες τους, το «από στόμα σε στόμα», που λέμε. Τα βιβλία που γίνονται ξαφνικά επιτυχίες, για λόγους μάρκετιν, το ίδιο ξαφνικά σβήνουν το άστρο του συγγραφέα. Η καριέρα η συγγραφική στήνεται σταδιακά.

 

7)   Ανάμεσα σε ένα καλό εμπορικό βιβλίο και σε ένα βιβλίο ποιοτικής λογοτεχνικής αισθητικής ποιο θα επιλέγατε; Πότε θεωρείτε πως ένα βιβλίο έχει πετύχει τον εμπορικό του στόχο; Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο όριο πωλήσεων;

Φυσικά το καλό εμπορικό βιβλίο. Η ποιοτική λογοτεχνική αισθητική είναι συνήθως «μούφα». Σπάνια βρίσκεις χαρά σε ένα τέτοιο βιβλίο που είναι κατά βάσιν ναρκισιστικό. Βεβαίως δεν αποκλείεται να μας εντυπωσιάσει ένα τέτοιο λογοτέχνημα… ωστόσο ξέρουμε πως απευθύνεται σε πολύ λίγους. Γενικά γράφουμε για τον απέναντι, για να επικοινωνήσουμε, όχι για να ευλογήσουμε τα γένια μας. Το βιβλίο έχει επιτύχει τον εμπορικό του στόχο, όταν πουλήσει 3000 αντίτυπα και συνεχίζει. Αυτό είναι το ελληνικό όριο.

 

8)   Υπήρξαν βιβλία που από τις πρώτες σελίδες ανάγνωσης και πριν ακόμα ολοκληρωθεί η διαδικασία πήραν έγκριση ή απορρίφθηκε η έκδοσή τους από τον εκδοτικό σας οίκο και ποιοι είναι οι άνθρωποι τους οποίους εμπιστεύεστε για την αξιολόγηση των χειρόγραφων;

     Αν ένα βιβλίο εγκριθεί από τις πρώτες σελίδες, δεν μένει παρά να το διαβάσουμε  πλέον πιο προσεκτικά και μέχρι τέλους για να δούμε αν συνεχίζει η ωραία του εξέλιξη, ή απλώς ξεφουσκώνει. Για την αξιλόγηση των χειρογράφων εμπιστεύομαι τον εαυτό μου και άλλα δύο άτομα. Στα σαράντα τέσσερα χρόνια πείρας, όταν βασίστηκα σε άλλους, χωρίς να δω εγώ κι εγώ το περιεχόμενο του υπό έκδοση βιβλίου, το μετάνιωσα. Προτιμώ να παίρνω εγώ όλη την ευθύνη της επιτυχίας ή της αποτυχίας, ενώ παράλληλα μου δίνεται η ευκαιρία να παρακολουθώ την εξέλιξη της αγοράς. Αυτός είναι άλλωστε ο ρόλος του πραγματικού εκδότη.  Ωστόσο, δεν αρνούμαι ότι δέχομαι προτάσεις άλλων, αλλά τις εξετάζω με βάση το προσωπικό μου κριτήριο και την εμπειρία μου.

9)   Πόσο σημαντική είναι μια ολοκληρωμένη στρατηγική marketing και τι περιλαμβάνει αυτή για την προώθηση ενός βιβλίου αλλά και του ίδιου του εκδοτικού οίκου; Τα κοινωνικά δίκτυα παίζουν σημαντικό ρόλο στην προώθηση ενός βιβλίου; Ο εκδοτικός σας οίκος ενθαρρύνει την ενεργή παρουσία των συγγραφέων του σε αυτά;

     Η στρατηγική μάρκετινγκ είναι απαραίτητη, αλλά όχι απόλυτα καθοριστική. Το βιβλίο δεν είναι ένα φανερό προϊόν. Δεν είναι το περιτύλιγμά του. Πρέπει να το διαβάσεις μέχρι τέλους για να σου αποκαλυφθεί. Αυτό παίρνει χρόνο. Υπάρχουν βιβλία που έχουν πολυδιαφημιστεί, και ενώ αρχικά κινήθηκαν στη συνέχεια απέτυχαν στη συνείδηση των αναγνωστών. Κάνουμε διαφήμιση στην τηλεόραση και στα κοινωνικά δίκτυα κυρίως, οι κριτικές βιβλίων σε περιοδικά και εφημερίδες είναι ένα άλλο κομμάτι. Αλλά η καλύτερη διαφήμιση για ένα βιβλίο είναι το ίδιο το περιεχόμενο του βιβλίου και πρεσβευτής του ο ευχαριστημένος αναγνώστης. Μπορεί να σας φαίνεται παλαιομοδίτικο αυτό που λέω, αλλά το βιβλίο είναι ένα πολύ ειδικό προϊόν. Είναι μοναχικό, επειδή είναι πνευματικό.

10)           Πώς διαμορφώνονται οι συνεργασίες με τους ξένους εκδοτικούς για την αγορά και την πώληση των πνευματικών δικαιωμάτων, ώστε να εκδοθούν νέοι τίτλοι στην ελληνική αγορά αλλά και να προωθηθεί η ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό;

Συνεργαζόμαστε με πολλούς ξένους εκδότες και ατζέντηδες που μας προτείνουν βιβλία, τα οποία εξετάζουμε αν είναι συμβατά με την ελληνική μενταλιτέ -δεν ταιριάζουν όλες οι λογοτεχνίες μεταξύ τους. Επιλέγουμε με κριτήριο την εποχή και την συμβατότητα. Όσο για την προώθηση της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων που δεν έχουν κάνει και τίποτε σημαντικό στο εξωτερικό από άποψη αποδοχής ή πωλήσεων, η ελληνική λογοτεχνία είναι αόρατη και αυτό οφείλεται σε πολλούς λόγους που θα χρειάζονταν κατεβατά ολόκληρα για να τους αναλύσουμε. Έχει πάντως να κάνει με την πολιτική βιβλίου που ασκεί το υπουργείο πολιτισμού.

11)           Συνεργάζεστε με λογοτεχνικούς πράκτορες τόσο για την προώθηση της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό όσο και για την απόκτηση νέων ελληνικών τίτλων;

Συνεργάζομαι με δύο έλληνες πράκτορες για ελληνικά βιβλία, και με κανέναν ξένο πράκτορα για την προώθηση της ελληνικής λογοτεχνίας προς τα έξω. Κάθε φορά που λέμε σε έναν ξένο πράκτορα για κάποιον Έλληνα συγγραφέα, στραβομουτσουνιάζει. Αν, όμως, το υπουργείο πολιτισμού εφάρμοζε το σύστημα της οικονομικής υποστήριξης όσον αφορά τη μετάφραση και την έκδοση ενός ελληνικού βιβλίου από έναν ξένο οίκο, μπορεί να κινείτο κάτι.  Άλλες μικρές χώρες το κάνουν με επιτυχία. Με τον τρόπο αυτό εξάγουν την λογοτεχνία τους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανάλογα προγράμματα που θα μπορούσε το υπουργείο πολιτισμού να τα εκμεταλλευτεί, αλλά είναι αργοκίνητο και κανείς δεν αναλαμβάνει μια τέτοια ευθύνη, δυστυχώς.

 

12)           Πόσο διαδεδομένο είναι το ηλεκτρονικό βιβλίο στην ελληνική αγορά;

Είναι διαδεδομένο, αλλά όχι σε σημείο που να αντικαταστήσει κάποια στιγμή ολοκληρωτικά ή κατά το μάλλον το φυσικό βιβλίο. Δεν αφομιώνεις από την οθόνη, από την οθόνη απλώς ενημερώνεσαι γρήγορα.  Αφομιώνεις διαβάζοντας το χαρτί, κι αυτό έχει την εξήγησή του.

 

13)           Πώς βλέπετε το μέλλον στην αγορά του βιβλίου με δεδομένη την τεράστια οικονομική κρίση που αντιμετωπίσαμε όλοι τα τελευταία χρόνια αλλά και την πρόσφατη κρίση λόγω της γνωστής πανδημίας;

     Το μέλλον του βιβλίου στην ελληνική αγορά θα είναι ίδιο κι απαράλλαχτο με το  εγγύς παρελθόν του. Καχεκτικά πράγματα. Πότε πάνω πότε κάτω. Αυτό οφείλεται κυρίως στην πλημμυρίδα των εκδόσεων που ενέσκηψε τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Υπάρχουν καλά βιβλία που ατυχούν διαγκωνιζόμενα από βιβλία φαντεζί που το περιεχομενό τους είναι πολύ κακό για το τίποτα. Η πανδημία δεν χειροτέρεψε τα πράγματα. Ήταν ήδη χειρότερα! Βεβαίως στη διάρκεια του λοκντάουν πουλήσαμε ηλεκτρονικά, πάρα πολλά βιβλία, τόνους,  κι αυτό ήταν πολύ καλό.  Μας εξέπληξε. Έμαθε ο κόσμος να αγοράζει ιντερνετικά τα βιβλία του! Στο μέλλον, βλέπω να πηγαίνει εκεί το εμπόριο του βιβλίου, κατά κύριο λόγο,  κι αυτό είναι επωφελές για τους εκδότες που μοχθούν να αναδείξουν συγγραφείς και τη δουλειά τους,  αλλά είναι επίσης επωφελές και για τα πολύ λίγα, τα ελάχιστα καλά, κλασικά και πλήρως ενημερωμένα βιβλιοπωλεία της επικράτειας.

14)           Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια ή όνειρα του εκδοτικού σας οίκου;

     Θα συνεχίσουμε την αναζήτηση και έκδοση νέων βιβλίων που πάνε τον άνθρωπο μπροστά. Αυτή τη δουλειά για να την κάνεις, πρέπει να έχεις προσβληθεί από το μικρόβιο του βιβλίου, να είσαι αλκοολικός με την ανάγνωση. Διαφορετικά, όπως μου έλεγε κάποτε ένας Γάλλος ατζέντης, η δουλειά του εκδότη είναι ένα είδος ρουλέτας. Παίζεις κορώνα γράμματα τα λεφτά σου. Πάντως κάθε γενιά θέλει να έχει τα δικά της βιβλία. Όσο για τα όνειρα, αυτά είναι για τους νέους στο δύσκολο αυτό άθλημα. Εμείς οι παλαιότεροι ξέρουμε ότι τα «Όνειρα, δεν λένε πάντα την αλήθεια», για να παραφράσω τον τίτλο ενός παλιαού καλού μας τίτλου. Κι έπειτα όταν τα όνειρα πραγματοποιηθούν, βεβαίως μετά από πολυετή και σκληρό μόχθο, παύουν να διατηρούν πια τη γοητεία τους.

 

                                       Oι Εκδόσεις Ενάλιος 

                                      http://www.enalios.gr/

 

                                      Οι Εκδόσεις Ωκεανός

                                 http://www.oceanosbooks.gr/