«Τα τεμάχια» - Χρύσα Μαστοροδήμου –Εκδόσεις ΒΑΚΧΙΚΟΝ

                                                                                               Γράφει η Μαριέττα Αυγερινού*

     Η Χρύσα Μαστοροδήμου γεννήθηκε στην Κρανέα Ελασσόνας. Είναι εκπαιδευτικός, ποιήτρια, συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας. Έχει σπουδάσει Παιδαγωγικά και Ειδική Αγωγή, ενώ οι μεταπτυχιακές της σπουδές αφορούν στη γλώσσα και τη λογοτεχνία.  Από τις Εκδόσεις Βακχικόν, κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο το έργο της με τίτλο «ΤΑ ΤΕΜΑΧΙΑ». 

     Οκτώβριος 2015. Η Ελλάδα βιώνει τη χειρότερη οικονομική κρίση μετά την μεταπολίτευση, αυτήν που ξεκίνησε το 2010. Η ηρωίδα ενημερώνεται από τον πρωτότοκο γιο της, καθηγητή Πανεπιστημίου, ότι θα μετακομίσει στη Γερμανία, όπου τόσο οι συνθήκες εργασίας όσο και οι οικονομικές απολαβές θα είναι πολύ καλύτερες για τον ίδιο και την οικογένεια του από ό,τι στην Ελλάδα. Έχει προηγηθεί η μετανάστευση του μικρότερου γιού της σε νοσοκομείο της Αγγλίας όπου διαπρέπει ως γιατρός. Η Κατερίνα, ωστόσο, με την ανακοίνωση αυτή θα οδηγηθεί σε μια πικρή αναδρομή στο δικό της παρελθόν, το οποίο σαν κινηματογραφική ταινία προβάλλεται αδιάκοπα μπροστά της.

Οι μνήμες της που ξεκινούν λίγο πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και συνεχίζουν με τον Εμφύλιο και έπειτα, θα της θυμίσουν έντονα τη δική της μετανάστευση στα τέλη της δεκαετίας του ’60, όπου εκείνη και ο σύζυγός της θα εγκατασταθούν ως τεμάχια στη μεταπολεμική Γερμανία –όπως αποκαλούσαν οι Γερμανοί επιχειρηματίες τους Έλληνες– ως αλλοδαποί εργάτες, «γκασταρμπάιτερ» όπως λέγονταν εκεί. Το πιο επώδυνο από αυτήν τη μετανάστευση είναι ότι θα αναγκαστεί να αφήσει τον πρωτότοκο γιο της στη μητέρα της, αφού οι συνθήκες εργασίας εκεί δεν ευνοούσαν την ανατροφή ενός παιδιού. Αυτό, βέβαια, ήταν κάτι συνηθισμένο στα χωριά της μεταπολεμικής υπαίθρου. Τα περισσότερα παιδιά μεγάλωναν με τους παππούδες και τους θείους τους μέχρι οι γονείς τους να καταφέρουν να μαζέψουν χρήματα και να έρθει η στιγμή της πολυπόθητης επιστροφής τους.

Με την επιστροφή της στην Ελλάδα, η οποία συνέπεσε με τη γέννηση του δεύτερου γιου της, θα παλέψει σκληρά για να ορθοποδήσει η οικογένειά της και να δει τα παιδιά της να εξελίσσονται και να προοδεύουν, ώστε να μην αναγκαστούν να φύγουν από την πατρίδα τους όπως εκείνοι. Τραγική ειρωνεία, όμως, αφού η ιστορία επαναλαμβάνεται. Η Κατερίνα δεν μπορεί να δεχτεί αυτήν την εξέλιξη στη ζωή των παιδιών της, παρόλο που οι συνθήκες και οι λόγοι της μετανάστευσης είναι πολύ διαφορετικές από ό,τι στη δική της εποχή. Για εκείνη, μια γυναίκα της υπαίθρου, όλα αυτά μοιάζουν μια πικρή αλληλουχία γεγονότων.

Μήπως τελικά ο άνθρωπος δεν μπορεί να αλλάξει τη μοίρα του; Είναι όλα θέμα τύχης ή εμείς καθορίζουμε τη μοίρα μας; Αυτές και άλλες πικρές σκέψεις  και ερωτήματα θα κατακλύσουν το μυαλό της Κατερίνας, καθώς μέσα από τη δική της απλή ιστορία βλέπουμε αρμονικά ενσωματωμένη όλη την ιστορία της Ελλάδος από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έως τις μέρες μας.

Οι μνήμες της πολλές. Ανάμεσα τους και αυτές των ευτυχισμένων στιγμών με την αγαπημένη της οικογένεια που την κάνουν να νιώθει δικαιωμένη ως ένα σημείο. Παράλληλα, ένας ανεκπλήρωτος εφηβικός έρωτας που στέκει ως μόνιμο φόντο στο κάδρο της επιβεβλημένης αυτής προβολής, καθώς και στοιχεία που ανακαλύπτει από τη ζωή της μητέρας της, προσφυγοπούλας από τη Σμύρνη, θα την κάνουν να αναθεωρήσει πολλά ως προς το τι είναι σημαντικό και τι είναι ασήμαντο στη ζωή.

Εν τέλει η ζωή της δεν είναι τίποτε άλλο από μια σειρά ανακοινώσεων που καθορίζουν τη ζωή της και τη μοίρα της. Μέσα από την προσωπική της αναδρομή και τις εγκιβωτισμένες αφηγήσεις της βλέπουμε την ιστορία της Ελλάδας που μοιάζει να οδηγείται πάντα σε ένα αδιάκοπο τέλμα, λες και όλα είναι προκαθορισμένα και προδιαγεγραμμένα.  Η Κατερίνα ή Κατίνα, όπως τη φώναζαν στο χωριό της, σαν άλλη Ελλάδα δεν φιλοδοξεί να αποτελέσει μια πολυσύνθετη προσωπικότητα ούτε να επιτελέσει ιστορικό ή πολιτικό έργο. Μέσα από την απλή της μάτια θα καταγράψει τον αγώνα των απλών ανθρώπων της ελληνικής υπαίθρου για επιβίωση. Μια καθημερινή ιστορία, με απλούς ανθρώπους που έρχονται αντιμέτωποι με τον φαύλο κύκλο των πολιτικών αλλά και των δικών τους ευθυνών, παραπαίοντας στα ίδια λάθη.

     Ένα Κοινωνικο-ιστορικό μυθιστόρημα μέσα από το οποίο η συγγραφέας κατά τη διάρκεια της εξιστόρησης των γεγονότων, μάς γεμίζει όμορφες περιγραφές της ελληνικής υπαίθρου, καθώς και άλλες λαογραφικές περιγραφές, όπως έθιμα του χωριού που αφορούν τον γάμο εκείνη την εποχή, τις γιορτές, τα πανηγύρια, τις αγροτικές εργασίες, αλλά και τις αντιλήψεις των ανθρώπων της εποχής εκείνης πάνω σε διάφορα θέματα, όπως η μόρφωση των παιδιών ανάλογα με το φύλο τους, το προξενιό, τον έρωτα και άλλα πολλά. Με απλή γλώσσα και ωραίο λόγο η συγγραφέας μας καθηλώνει σε ένα έργο που «μυρίζει» Ελλάδα. Ένα έργο και μια ιστορία που αφορά όλους μας.

     «Η Κατερίνα γεννήθηκε λίγο πριν από την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και η ζωή της ταυτίζεται με τα πιο δύσκολα χρόνια της ελληνικής ιστορίας. Τώρα, στην εποχή της σύγχρονης οικονομικής κρίσης, αναμετράται ξανά με το παρελθόν της. Σαν άλλη Ελλάδα, δεν φιλοδοξεί να αποτελέσει μια πολυσύνθετη προσωπικότητα ούτε να επιτελέσει ιστορικό ή πολιτικό έργο. Μέσα από τη δική της μάτια, θα καταγράψει τον αγώνα επιβίωσης των απλών ανθρώπων της ελληνικής υπαίθρου εκείνης της εποχής, οι οποίοι, ως «τεμάχια», αποτελούσαν φτηνό εργατικό δυναμικό για τις ανεπτυγμένες χώρες. Παράλληλα, κάνοντας μια πικρή αναδρομή, θα φτάσει στο παρόν, στο οποίο οι σύγχρονοι άνθρωποι, ως νέα «τεμάχια», θα ακολουθήσουν για άλλη μια φορά τον δρόμο της μετανάστευσης. Στα Τεμάχια οι ήρωες έρχονται αντιμέτωποι με τον φαύλο κύκλο των πολιτικών πρακτικών αλλά και των δικών τους ευθυνών, παραπαίοντας στα ίδια λάθη.»

 

                                                  *Η  Μαριέττα Αυγερινού είναι η επιμελήτρια του έργου.