Η Νατάσα Καραμανλή,
σύμφωνα με το βιογραφικό της, Θεσσαλονικιά, ολίγον θεατρική, ολίγον ποιήτρια,
μα πάντα υποταγμένη στις λέξεις, ασχολείται με τη συγγραφή από τα παιδικά της
χρόνια. Παρακολούθησε σεμινάρια δημοσίων σχέσεων και μάρκετινγκ στην Αμερική,
καθώς και το πρόγραμμα σπουδών Element of Theatre and Dramatic Literature, στο
Ohio State University. Αργότερα, απέκτησε Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στη
Θεατρική Αγωγή από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο. Έχει γράψει άλλα
τέσσερα βιβλία κι έχει συμμετάσχει σε τέσσερα συλλογικά έργα, ενώ κείμενά της
φιλοξενούνται σε λογοτεχνικούς ιστότοπους, καθώς και στο προσωπικό της blog:
soufrazeta.wordpress.com. Είναι πολύ περήφανη για τις βραβεύσεις της, συνολικά
έντεκα στον αριθμό. Μεγάλες της αγάπες το θέατρο, η μουσική, η θάλασσα, τα ζώα,
τα ταξίδια και, φυσικά η μεγαλύτερη, η κόρη της. Στον ελεύθερο χρόνο της
διαβάζει μανιωδώς ή κάνει ραδιοφωνικές εκπομπές στο αυτοδιαχειριζόμενο
ραδιόφωνο πολιτιστικής και πολιτικής παρέμβασης «Μεταδεύτερο». Είναι μέλος της
Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α.) και του National
Association of Care & Support Workers (NACAS).
Στις 24 Φεβρουαρίου, κυκλοφόρησε από τις
Εκδόσεις Ψυχογιός το βιβλίο της με τίτλο Βαριάντα, και αυτό ήταν η αφορμή για
την συνέντευξη που πρόθυμα η συγγραφέας, μας παραχώρησε.
Βιργινία
Αυγερινού 9 Μαρτίου 2022
Στο βιβλίο σας αναφέρεστε σε κοινωνικά
θέματα όπως η ενδοοικογενειακή βία και οι γυναικοκτονίες, θέματα δραματικά
επίκαιρα στις μέρες μας. Πόσο εύκολη είναι η μυθοπλασία που εμπεριέχει τέτοιου
είδους προβλήματα;
Έχω την εντύπωση πως αυτό εξαρτάται από το
αποτέλεσμα που επιθυμεί να παρουσιάσει ο εκάστοτε συγγραφέας, αλλά κι από το
είδος που υπηρετεί. Κάποια είδη δύσκολα συνταιριάζουν με μια πραγματική
ιστορία, την οποία μπορεί να αποτυπώσει άριστα ένα κοινωνικό μυθιστόρημα. Η
μυθοπλασία, είτε εύκολη είτε δύσκολη, θα βρεθεί. Το «πηγάδι» της φαντασίας θα
λειτουργήσει με οποιονδήποτε τρόπο. Το θέμα είναι η διαδρομή της να μην
«κλοτσάει», να σέβεται την πραγματική ιστορία και να μην την υπονομεύει την
αλήθεια χάριν της μυθοπλασίας.
Πιστεύετε ότι το
ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα μπορεί να αποκτήσει την αίγλη του αστυνομικού
μυθιστορήματος των βόρειων χωρών στο παγκόσμιο λογοτεχνικό στερέωμα;
Ναι, το πιστεύω ακράδαντα. Η ελληνική
αστυνομική λογοτεχνία έχει παρουσιάσει
εξαιρετικά δείγματα τα τελευταία χρόνια. Οι νέοι συγγραφείς τολμούν και σπάνε
τις παλαιωμένες νόρμες, τιμώντας, ωστόσο, τις κλασικές ως και noir αξίες των
μεγάλων διδαξάντων του crime και του who dun it. Οι τίτλοι πληθαίνουν, το
ψυχολογικό thriller σε συνδυασμό με το crime κερδίζει συνεχώς έδαφος κι ο πήχης
ανεβαίνει με εντυπωσιακούς ρυθμούς.
Γράφετε στο οπισθόφυλλο χαρακτηριστικά:
Διέγραψα τη λέξη «φόβος» από το λεξιλόγιό μου. Οριστικά. Μαζί της φρόντισα να
αποβάλω και κάποιες άλλες που είχαν θέσει τη ζωή μου σε μόνιμη καταστολή, όπως
την ταπείνωση, την απόρριψη, την εξάρτηση. Πιστεύετε ότι οι γυναίκες στη
σημερινή ελληνική κοινωνία έχουν καταφέρει να διαγράψουν αυτές τις λέξεις;
Θα ήταν ευχής έργον να είχαν διαγραφτεί
αυτές οι λέξεις όχι μόνον από την ελληνική σύγχρονη κοινωνία, αλλά κι από το
λεξιλόγιο των γυναικών απανταχού της γης. Δυστυχώς, όμως, αρκεί μια ματιά στην
ειδησεογραφία, τοπική και παγκόσμια για να μας πείσει για το αντίθετο. Οι
πρόσφατες αποκαλύψεις που έχουν έρθει στο φως, μαρτυρούν μια «πανδημία»
κακοποιητικής συμπεριφοράς και μια ανεπίτρεπτη έξαρση της έμφυλης βίας. Είναι
πολλές οι βουβές κραυγές, όπως κι οι ανάγκες που επιτάσσουν τη σιωπή. Ο
κοινωνικός στιγματισμός αποτελεί την πιο σημαντική αιτία αποσιώπησης μιας
κακοποίησης, κυρίως στον τόπο μας. Όμως η νέα γενιά δείχνει να το αλλάζει αυτό
και πολύ καλά κάνει. Σπάει τα ταμπού δίχως να υπολογίζει τον αντίκτυπο της
εξομολόγησης, τα στόματα ανοίγουν, οι γλώσσες λύνονται και επιτέλους,
καταφέρνει να μετατοπίσει το βάρος της «ντροπής» εκεί όπου δικαιωματικά ανήκει,
στον θύτη κι όχι στο θύμα. Εύχομαι η τάση αυτή να βρει παντού μιμητές.
Στο βιβλίο σας υπάρχουν σκηνές κατά τις
οποίες η γλώσσα που χρησιμοποιείται γίνεται ωμά ρεαλιστική και γλαφυρή. Πόσο
εύκολο ήταν για εσάς να διαχειριστείτε γλωσσικά αλλά και αφηγηματικά τη βία των
γεγονότων που περιγράφετε;
Ήταν εξαιρετικά δύσκολο, μια και οι σκηνές
κακοποίησης που περιγράφονται στο βιβλίο δεν αποτελούσαν προϊόν φαντασίας. Δεν
επινόησα τις σκηνές αυτές, απλά τις κατέθεσα όπως μου τις αφηγήθηκαν οι
πραγματικές ηρωίδες μου. Η δική μου δουλειά περιορίστηκε μόνο στην επιλογή των
λέξεων, στον τρόπο έκφρασης κι απόδοσης της ίδιας έντασης, με την οποία οι
πραγματικές γυναίκες βίωσαν αυτή την αναίτια βία από τους συντρόφους τους.
Είναι τελικά η ζωή
και οι σχέσεις οι οποίες αναπτύσσονται ανάμεσα στους ανθρώπους μια μεγάλη
παρτίδα σκάκι; Πόσο εύκολο είναι να κερδίσει κανείς αυτήν την παρτίδα;
Το σκάκι μοιάζει με μια εξαιρετικά
απλουστευμένη εκδοχή της καθημερινής ζωής. Ξεκινώντας μια παρτίδα βαδίζουμε
προς στο άγνωστο και πρέπει να προβλέψουμε τις δυνατότητες, τις παγίδες και τις
ευκαιρίες, όσο αδιάκριτες κι ασαφείς κι αν είναι. Επιλέγουμε στρατηγική,
σχεδιάζουμε άμυνες κι επιθέσεις, χάνουμε, κερδίζουμε ή θυσιάζουμε πιόνια για να
αποφύγουμε την ήττα. Όλες οι αποφάσεις μας, οι επιλογές μας έχουν
συνέπειες. Στους αξιωματικούς μας, στα πιόνια μας, όπως και στου αντιπάλου. Κι
όχι μόνον παροδικά, αλλά και στο μέλλον μας. Κάθε κίνηση που κάνουμε χαράζει
μια μοναδική πορεία. Πόσες φορές δεν αναρωτηθήκαμε τι τροπή, τι αλλαγές θα
είχαν επέλθει στη ζωή μας, αν διαφοροποιούσαμε μια απόφασή μας; Μια επιλογή
μας; Το σκάκι είναι πράγματι μια προσομοίωση της ίδιας της ζωής. Ο συγγραφέας
Άλαν Ρούφους είπε: «Η ζωή είναι σαν ένα παιχνίδι σκάκι. Για να κερδίσεις
πρέπει να κάνεις μια κίνηση. Το να γνωρίζεις ποια κίνηση πρέπει να κάνεις
έρχεται με διορατικότητα και γνώση και μαθαίνοντας τα μαθήματα που
συσσωρεύονται στην πορεία. Γινόμαστε κάθε κομμάτι μέσα στο παιχνίδι που λέγεται
ζωή». Το βρίσκω πολύ εύστοχο και πέρα για πέρα αληθινό.
Μιλήστε μας λίγο για τον τρόπο που γράφετε.
Γράφετε γραμμικά ή μπορείτε να παραλείψετε τη σειρά και να γράψετε μελλοντικές
σκηνές; Τι έρχεται πρώτο όταν ένα έργο αρχίζει να σχηματίζεται. Η πλοκή ή οι
χαρακτήρες;
Συνηθίζω γα γράφω γραμμικά. Δεν είναι
λίγες, όμως, οι φορές που θα κρατήσω μια σκέψη, μια σκηνή που φαντάστηκα και
που σφηνώθηκε στο μυαλό μου, με σκοπό να τη χρησιμοποιήσω παρακάτω. Στη
Βαριάντα οι βασικοί χαρακτήρες προϋπήρχαν της πλοκής. Δεν την είχα σχεδιάσει,
δεν είχα καταλήξει καν στο είδος μυθιστορήματος. Οι καταθέσεις των
γυναικών υπέδειξαν την τροπή κι εκείνες με τη σειρά τους γέννησαν την
απαραίτητη μυθοπλασία και τους υπόλοιπους πρωταγωνιστές που πλαισίωσαν τις
πραγματικές ηρωίδες μου.
Διαβάζετε βιβλία σε ηλεκτρονική μορφή και
ποια πιστεύετε ότι θα είναι η τύχη του
έντυπου βιβλίου σε σχέση με το ηλεκτρονικό;
Ουσιαστικά ένα ηλεκτρονικό βιβλίο είναι
αρκετά πιο βολικό κατά περιπτώσεις από ένα έντυπο βιβλίο, φερ’ ειπείν δεν
προσθέτει περίσσιο βάρος στις αποσκευές, το έχεις πάντα μαζί σου, δεν
χρειάζεται να ψάχνεις συνεχώς τα γυαλιά σου, είναι αρκετά πιο χρηστικό. Όμως
δεν αρκεί. Η μυρωδιά του χαρτιού, ο ήχος από ο ξεφύλλισμα, θεωρώ πως αποτελούν
αναπόσπαστα κομμάτια στην ιεροτελεστίας της ανάγνωσης. Πιστεύω στον νόμο της
εξέλιξης. Το ηλεκτρονικό βιβλίο κερδίζει συνεχώς έδαφος, είναι και πιο
ελκυστικό στην τιμή. Θα έρθει κάποια στιγμή στο μέλλον όπου το ηλεκτρονικό θα
αντικαταστήσει το έντυπο βιβλίο, αλλά θεωρώ πως απέχει πολύ ακόμα.
Έχετε σκεφτεί να ασχοληθείτε και με κάποιο
άλλο λογοτεχνικό είδος και αν ναι ποιο είναι αυτό; Υπάρχει κάποιο είδος που δε
θα σκεφτόσασταν ποτέ να ασχοληθείτε;
Μου αρέσει να δοκιμάζω και να δοκιμάζομαι
κατά καιρούς. Αλλάζω συνθήκες, διαδρομές σκέψης, τεχνικές. Ο γραπτός λόγος
είναι για μένα ένα πολύτιμο τρόπαιο και μου είναι αδύνατον να ξεχωρίσω
κάποιο είδος. Μια καλή γραφή θεωρώ ότι αντέχει να δοκιμαστεί ακόμα και σε μια
εμπορική επιστολή ή σε ένα ραβασάκι. Υπηρετώ τη γραφή σημαίνει γράφω, δεν
κατηγοριοποιούμαι, δεν καλουπώνομαι, απλά αφήνομαι να παρασυρθώ από τη
μαγεία της διαδικασίας. Στο παρελθόν έχω καταπιαστεί με διάφορα είδη. Από
τρόμο, θεατρικό, ποίηση, ως fantasy. Τρέφω μια ιδιαίτερη αδυναμία στο crime,
καθώς και στο κοινωνικό, αλλά και στο ψυχολογικό. Νομίζω πως δεν θα δοκίμαζα ποτέ
να ασχοληθώ με sci fi, το θεωρώ εξαιρετικά πολύπλοκο. Ωστόσο, αφήνω ανοιχτό
κάθε ενδεχόμενο…
Στις μέρες μας ανθούν τα social media και
επιτρέπουν στον συγγραφέα να επικοινωνήσει με τους αναγνώστες. Ο γνωστός
συγγραφέας Τζόναθαν Φράνζεν όμως έχει πει ότι η διάσπαση προσοχής που προκαλούν
τα social media και ο εθισμός είναι εξαιρετικά εχθρικοί για έναν συγγραφέα. Η
δική σας άποψη;
Ορθώς ο Τζόναθαν Φράνζεν πως θεωρεί τα
social media αποσπούν την προσοχή κι αυτό είναι λογικό για έναν συγγραφέα του
δικού του βεληνεκούς. Ο όγκος των μηνυμάτων που θα δέχεται καθημερινά θα είναι
τεράστιος, συνεπώς θα χρειάζεται ολοένα και περισσότερο χρόνο για να τα
διαχειριστεί, γεγονός που θα στερούσε ένα μερίδιο ποιοτικού χρόνου συγγραφής.
Αυτό, βεβαίως, δεν ισχύει για έναν νέο συγγραφέα για τον οποίον τα social media
είναι ο δίαυλος επικοινωνίας με τους αναγνώστες του. Είναι το μέσον για τη
σχέση που θέλει να χτίσει, η φωνή με την οποία θέλει να μιλήσει. Θεωρώ πως
πρόκειται για ένα χρήσιμο εργαλείο, αρκεί η χρήση τους να γίνεται με μέτρο και
συνέπεια.
Κλείνοντας, αφού σας ευχαριστήσουμε, θα
θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια εσείς για το νέο σας βιβλίο;
Θεσσαλονικιά γέννημα θρέμμα, περήφανη
μητέρα μιας ενήλικης κόρης, παθιασμένη με τις λέξεις, το θέατρο, την ανάγνωση
λογοτεχνίας, τα σκυλιά, τα μωρά και τη θάλασσα. Απολαμβάνω τους ήσυχους
ανθρώπους, τους περιπάτους στην παραλία, αλλά και την καλή παρέα, τις όμορφες,
εποικοδομητικές κουβέντες, τα ταξίδια, την ιστιοπλοΐα, το brainstorming,
τον ήλιο στο δέρμα, τη μουσική, τα παιχνίδια μυαλού. Αναφορικά με το βιβλίο
μου, η Βαριάντα είναι βασισμένη σε αληθινή ιστορία, σε γεγονότα ιδιαιτέρως
σκληρά που έχουν συμβεί. Το θέμα του βιβλίου είναι η κακοποίηση, αλλά δεν μένει
εκεί. Εστιάζει στο μετά. Τι ωθεί μια γυναίκα να υπομένει την κακοποίηση; Τι
μπορεί να κάνει μετά; Πού μπορεί να στηριχτεί και με ποιο κόστος; Υπάρχει
κράτος πρόνοιας και μέριμνα γι` αυτές τις γυναίκες; Κι αν ναι, λειτουργεί; Οι
ηρωίδες στη Βαριάντα δεν προτίθενται να μιλήσουν για ακόμη μια ιστορία
ενδοοικογενειακής βίας, δεν είναι αυτός ο σκοπός τους. Φωνάζουν γιατί θέλουν να
ακουστούν, γιατί πρέπει να ακουστούν, γιατί ο κόσμος πρέπει να ταρακουνηθεί, να
ξεβολευτεί, να γυρίσει ανάποδα αν χρειαστεί για να πραγματώσει την αλλαγή. Οι
γυναίκες στη Βαριάντα ανακαλύπτουν πως δεν είναι μόνες και η γνώση αυτή τις
δυναμώνει. Γίνεται κίνητρο και έναυσμα για την μεταμόρφωσή τους. Μας
αποδεικνύουν πως όλα μπορούν να βελτιωθούν, αρκεί να έχουμε εμείς τη θέληση να
αλλάξουμε το μέσα και το γύρω μας.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου