Ο ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΥΝΟΜΙΛΕΙ ΜΕ ΤΗ ΒΙΡΓΙΝΙΑ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ

     Επικεντρωμένος κυρίως στο ιστορικό μυθιστόρημα ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου υπογράφει ένα ακόμα βιβλίο για τη Γη της Πικραμένης Παναγιάς, αυτή τη φορά με ένα θέμα απόλυτα συνυφασμένο με την επέτειο των 50 χρόνων από την εισβολή στην Κύπρο. Με την ευκαιρία της επίσημης κυκλοφορίας του βιβλίου είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε μαζί του για την απόφασή του να ασχοληθεί με ένα θέμα σαν αυτό, για τα συναισθήματα που του δημιούργησε, για την έμπνευσή του και από πού προήλθε, για την ανάγκη του να κάνει τον αναγνώστη να καταλάβει ότι όλα όσα έχουμε σήμερα δε μας χαρίστηκαν αλλά ήρθαν ως αποτέλεσμα της ηρωικής θυσίας κάποιων ανθρώπων.

     Ο συγγραφέας έχει δημοσιεύσει είκοσι τέσσερα μυθιστορήματα ενηλίκων, μεταξύ των οποίων την Τετραλογία του Εμφυλίου Πολέμου, την Τριλογία του Μακεδονικού Αγώνα και την Τριλογία της Ελληνικής Επανάστασης, πέντε μυθιστορήματα για παιδιά και δύο βιβλία για παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας, ενώ έχει συμμετάσχει σε τέσσερις συλλογές διηγημάτων. Ασχολείται επίσης με τη συγγραφή σεναρίων και θεατρικών έργων. Το μυθιστόρημά του ΤΟ ΑΣΤΡΟΛΟΥΛΟΥΔΟ ΤΟΥ ΒΟΣΠΟΡΟΥ τιμήθηκε με το Βραβείο Καλύτερου Έργου Μνήμης 2003-2004 στο πλαίσιο του 20ού Πανελλήνιου Συμποσίου Ποίησης και Πεζογραφίας. Επίσης, το μυθιστόρημα ΟΙ ΚΟΡΕΣ ΤΗΣ ΛΗΣΜΟΝΙΑΣ ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Αναγνωστών – ΕΚΕΒΙ 2010, και το ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ υποψήφιο για το ίδιο βραβείο το 2012, όπου και κατέλαβε τη δεύτερη θέση στις ψήφους των αναγνωστών και των Λεσχών Ανάγνωσης.

     Τον ευχαριστούμε θερμά για αυτήν τη συνέντευξη που πρόθυμα μας παραχώρησε, όπως πάντα.

 

1 Κύριε Παπαθεοδώρου, σας καλωσορίζουμε και πάλι στο Literature.gr, για να μιλήσουμε αυτή τη φορά, κυρίως, για το νέο σας βιβλίο με τίτλο ΓΗ ΤΗΣ ΠΙΚΡΑΜΕΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ. Πώς προέκυψε η συγγραφή αυτού του βιβλίου; Είναι η δική σας κατάθεση στη συλλογική μνήμη της ιστορικής συγκυρίας των 50 χρόνων από την Εισβολή και τι ακριβώς θέλατε να τονίσετε μέσα από την ιστορία που πραγματεύεται;

     Η τραγωδία της Κύπρου είναι η πλέον πρόσφατη πληγή του Ελληνισμού που ακόμη αιμορραγεί. Τηρουμένων των αναλογιών και των μεγεθών, πληγή εφάμιλλη της Μικρασιατικής καταστροφής, αλλά και με ορατές τις παθογένειες της Ρωμιοσύνης, τον διχασμό και τον εμφύλιο σπαραγμό. Μετά τα ιστορικά μυθιστορήματά μου για τον Εμφύλιο και τη Μικρασία, ήταν, λοιπόν, αδήριτη η ανάγκη της ενασχόλησής μου και με την Κυπριακή τραγωδία. Πλέον τούτων, δυστυχώς, υπάρχει και η διαπίστωση πως ελάχιστοι πλέον συναισθάνονται το δράμα της Μεγαλονήσου κι ακόμη λιγότεροι γνωρίζουν όσα συνέβησαν εκεί στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα. Βεβαίως, με επίκεντρο τη τραγωδία του 1974, της τουρκικής εισβολής με τους εκατοντάδες βιασμούς γυναικών, τους χιλιάδες νεκρούς και αγνοούμενους και τους εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνοκύπριους πρόσφυγες που ξεριζώθηκαν βίαια από τις πατρογονικές τους εστίες.

 

2 Ο τίτλος του έργου ΓΗ ΤΗΣ ΠΙΚΡΑΜΕΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ. Πείτε μας για την επιλογή του.

     Είναι ένας στίχος από το πλέον εμβληματικό και συμβολικό ποίημα που αφορά την Μεγαλόνησο, ποίημα που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης και ερμήνευσε έξοχα ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Δεν είναι άλλο από το «Χρυσοπράσινο φύλλο ριγμένο στο πέλαγος». Που 50 χρόνια μετά, ακόμη πονά και ματώνει.

 

3 Επιστροφή στο ιστορικό μυθιστόρημα και η ιστορική έρευνα είναι εμφανής, άλλωστε στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν οι σημειώσεις με τα ιστορικά γεγονότα και η ενδεικτική βιβλιογραφία που χρησιμοποιήσατε. Πόσος χρόνος έρευνας απαιτήθηκε και πόσος χρόνος συνολικά χρειάστηκε να το ολοκληρώσετε;

     Είναι δύσκολο να υπολογίσω ακριβώς τον χρόνο αγαπητή κ. Αυγερινού, διότι κατά περιόδους, θα έλεγα από τη νεότητά μου, διαβάζω και μελετώ την πολύκροτη νεότερη Ιστορία της Κύπρου, τον επονομαζόμενο «Φάκελο της Κύπρου», έναν φάκελο δολοπλοκιών και προδοσίας. Δεν καταπιάστηκα όμως μαζί της διότι είναι ιδιαίτερα περίπλοκη, με πολλά σκοτεινά σημεία και πολλές μαύρες σελίδες. Τώρα πλέον που ένιωσα πως ιστορικά πατώ γερά στα πόδια μου, και με την ευκαιρία της οδυνηρής επετείου των 50 χρόνων κατοχής, έγραψα την «Γη της πικραμένης Παναγιάς».

 

4 Πώς πιστεύετε ότι θα νιώσουν οι Ελληνοκύπριοι διαβάζοντας το βιβλίο αυτό;

     Δεν γνωρίζω. Ελπίζω όμως να νιώσουν συγκίνηση και περηφάνια. Γιατί ο μικρός λαός τους, ολομόναχος οφείλω να τονίσω, ύψωσε το ανάστημα του απέναντι σε μια ολάκερη αυτοκρατορία και την γονάτισε. Προσωπικά, ένιωσα δέος για τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ του 1955-1959, οργή για τους απαγχονισμούς των νέων παιδιών από τους Άγγλους, όπως του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, του Καραολή, του Δημητρίου και συντριβή για την τραγική κατάληξη της τουρκικής εισβολής του 1974. Και ντροπή γιατί, ειλικρινά, η μητέρα πατρίδα, η Ελλάδα, όχι ο λαός μας αλλά οι τραγικοί πολιτικοί μας ηγέτες, τους εγκατέλειψαν και τους άφησαν ολομόναχους και απροστάτευτους απέναντι στη βαρβαρότητα του «Αττίλα».

 

5 Οι ήρωές σας ταλανίζονται από το ιστορικό πεπρωμένο, αγωνιούν και παλεύουν να επιβιώσουν. Κυρίως συγκινούν τον αναγνώστη. Με ποια υλικά δώσατε μορφή στους πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες αυτού του βιβλίου και ποια συναισθήματα σάς δημιούργησαν;

     Με τα υλικά της Κυπριακής ψυχής όπως τη ένιωσα και τη βίωσα μιλώντας με πολλούς από τους πραγματικούς πρωταγωνιστές, τους Κύπριους και τις Κύπριες που έζησαν από πρώτο χέρι τα γεγονότα. Έτσι πλάστηκαν οι ήρωες και οι ηρωίδες μου. Μαζί τους ελπίζω κάθε αναγνώστης και κάθε αναγνώστρια, όχι να διαβάσει απλώς, αλλά να ζήσει και να συναισθανθεί τη συγκλονιστική εκείνη εποχή και τα γεγονότα στη Μεγαλόνησο, που ας μην το λησμονούμε, είναι ένα ζωντανό, ολοζώντανο κύτταρο του Ελληνισμού.

 

6 Πόσο δύσκολο ήταν να διεισδύσετε στην ψυχοσύνθεση των ηρώων αυτού του πολυπρόσωπου μυθιστορήματος και ειδικά των Τουρκοκυπρίων;

     Πράγματι ήταν δύσκολο. Και δεν μπορεί να το πετύχει κανείς γνήσια και ανόθευτα όσα βιβλία και αν διαβάσει. Μπορεί να το πετύχει, κατά το δυνατόν, κοιτώντας τα βουρκωμένα μάτια των ανθρώπων και τα χείλη τους που μαρτυρούν την αλήθεια. Με βάση αυτές τις μαρτυρίες, λοιπόν, έπλασα τους ήρωες και τις ηρωίδες στη «Γη της πικραμένης Παναγιάς».

Τη Μαρίτσα από την Αμμόχωστο που γυρεύει απεγνωσμένα το μικρό αγόρι της που χάθηκε στη φωτιά της εισβολής και του πολέμου, την Ελένη και την Ελευθερίτσα από την Λευκωσία που γυρνάνε σε δρόμους και πλατείες μαυροφορεμένες, με δυο εικόνες κρεμασμένες στα στήθη τους, ψάχνοντας αδερφό και πατέρα, τη Χαρά από τον Γερόλακκο, διπλά βιασμένη κι αποδιωγμένη από όλους μαζί με τη Φιλίτσα, την τετράχρονη κορούλα της. Τη Χρυσταλλίτσα από τη Σκυλλούρα που λιώνει από την αγωνία έξω απ’ τις φυλακές καρτερώντας να κρεμάσουν οι Εγγλέζοι τον καταδικασμένο δεκαεννιάχρονο Μιχαλάκη της, τον Ανδρέα, τον Μάρκο και τον Σάββα που απόμειναν φωτογραφίες ασπρόμαυρες μπρος σ’ αναμμένα καντήλια. Όλες και όλοι τους μορφές και σύμβολα του μαρτυρικού κυπριακού Ελληνισμού.

 

7 Και θα επαναλάβουμε την ερώτηση μας και για αυτό το βιβλίο σας. Πόσο εύκολο ή γοητευτικό είναι για έναν συγγραφέα να ανασυνθέτει μια εποχή τόσο κρίσιμη για ένα ολόκληρο έθνος σκιαγραφώντας ήρωες πραγματικούς μαζί με τους ήρωές του;

     Έχω γράψει δεκάδες ιστορικά μυθιστορήματα αυτά τα 22 χρόνια της συγγραφικής μου πορείας. Με τους θριάμβους της ελληνικής ψυχής αλλά και με τις μαύρες σελίδες της Ιστορίας μας. Για εμένα το Ιστορικό μυθιστόρημα είναι το πλέον γοητευτικό κομμάτι της συγγραφής, μα και το πλέον γόνιμο. Διότι πέραν της αναγνωστικής απόλαυσης που είναι το πρώτο και απαραίτητο ζητούμενο, οι αναγνώστες και οι αναγνώστριες συμπάσχουν με τους ήρωες και βιώνουν πραγματικά, συμμετέχουν στα γεγονότα και ζουν την ίδια την Ιστορία. Πράγμα πολύ σημαντικό, ιδιαίτερα για έναν λαό, και το λέω μετά λύπης, «ιστορικά αναλφάβητο».

 

8 Απ ό,τι διαβάσαμε, θα ακολουθήσει το Φθινόπωρο, το δεύτερο μέρος με τίτλο ΓΗ ΤΟΥ ΑΓΡΙΟΥ ΚΑΙΡΟΥ. Ολοκληρώνεται με αυτό το δεύτερο μέρος ή θα ακολουθήσει και επόμενο μέρος;

     Η νεότερη Ιστορία της Κύπρου είναι σύντομη, μα αρκούντως πολυτάραχη. Κι εν πάση περιπτώσει, δεν μπορώ και δεν θέλω να γράφω επιδερμικά βιβλία εποχής. Θέλω να αποτυπώνω στον συγγραφικό καμβά ολόκληρη της τοιχογραφία. Κι αυτό απαιτεί πολυπρόσωπα και πολύτομα μυθιστορήματα. Κάποιοι και κάποιες ίσως τα βρουν κουραστικά, ιδιαίτερα για την παραλία, μα, ευτυχώς, υπάρχουν χιλιάδες που τα καρτερούν. Και τους είμαι ευγνώμων.

 

9 Στην προηγούμενη συνέντευξη μας και στην ερώτηση αν υπάρχει περίπτωση να συναντήσουμε ξανά τους ήρωες του ΝΗΣΟΣ ΘΕΡΟΣ, δεν μας το είχατε αποκλείσει και μάλιστα μας είχατε πει ότι η κωμωδία είναι δύσκολο είδος και απαιτεί συνεχή εγρήγορση κατά την γραφή της, δεν μπορείς να γεμίσεις σελίδες επί σελίδων με συναισθηματικά μπαλώματα και εύκολες λύσεις. Εσείς; Τους σκέπτεστε αυτούς του ήρωες; Έχουν σχηματιστεί στο μυαλό σας νέες περιπέτειες τους;

     Ασφαλώς. Ξεχνιέται ο παπά Λάμπρος και η Γενοβέφα του; Η Λουκρητία, η Θέκλα, ο Μελέτης και ο Άγιος Ησύχιος;

 

10 Κλείνοντας, αφού σας ευχαριστήσουμε, αν και ίσως λίγο νωρίς, θα μπορούσατε να μας πείτε για τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια δεδομένου ότι το δεύτερο βιβλίο ΓΗ ΤΟΥ ΑΓΡΙΟΥ ΚΑΙΡΟΥ αναμένεται να κυκλοφορήσει το Φθινόπωρο; Έχετε σκεφτεί μετά τι θα ακολουθήσει;

     Όχι, είναι πολύ νωρίς ακόμη. Προσώρας πορεύομαι με τον στρατηγό Γεώργιο Γρίβα, τον θρυλικό αρχηγό «Διγενή» της ΕΟΚΑ, με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, αλλά και με τη Μαρίτσα, την Ελένη, την Ελευθερία, τη Χρυσταλλίτσα, τον Ευαγόρα, τον Ανδρέα, τον Σάββα, τον Μάρκο.