H ΜΑΙΡΗ ΚΟΝΤΖΟΓΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΗΛΙΟ ΣΕ ΗΛΙΟ

 

     

     Σήμερα, φιλοξενούμε και πάλι με χαρά μια μεγάλη κυρία της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, τη συγγραφέα Μαίρη Κόντζογλου.

      Πολυγραφότατη και πολυαγαπημένη λογοτέχνης η Μαίρη Κόντζογλου, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήµες στο Πάντειο Πανεπιστήµιο. Έχει εκδώσει τα μυθιστορήματα Το Μέλι το Θαλασσινό, Περπάτα µε τον άγγελό σου, την τριλογία Οι μεσημβρινοί της ζωής, η οποία αποτελείται από τα βιβλία Άγνωστη χώρα, Μεσονύκτιο, Μεσουράνηση, Χίλιες ζωές απόψε, την τριλογία Τα Παλιά Ασήμια που αποτελείται από τα βιβλία Τα Παλιά Ασήμια, Προσευχή για τα Παλιά Ασήμια, Πέρα από τα Παλιά Ασήμια, Οι Μαγεμένες και τη διλογία Σκουριά και χρυσάφι που αποτελείται από τα μέρη Νεγρεπόντε και Πόρτο Λεόνε, τη συλλογή διηγημάτων Ώρες κοινής ανησυχίας, καθώς και το βιβλιοφιλικό feelgood μυθιστόρημα Μια νύχτα στο βιβλιοπωλείο.

     Τον περασμένο Νοέμβριο κυκλοφόρησε και πάλι από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, το πρώτο μέρος της διλογίας της Από ήλιο σε ήλιο: Αποσπερίτης, ενώ φέτος τον Φεβρουάριο κυκλοφόρησε το δεύτερο μέρος Από ήλιο σε ήλιο: Ανέσπερος και με ολοκληρωμένη πια τη διλογία θα μιλήσουμε μαζί της συνολικά για τη φύση του έργου αυτού και για την ιστορική «ματωμένη απεργία της Σερίφου». Την ευχαριστούμε θερμά για τη συνέντευξη που μας παραχώρησε.

     Το τελευταίο σας έργο ολοκληρώνει μια διλογία για τη Σέριφο και τη ματωμένη απεργία του 1916 που έγινε η αφορμή να καθιερωθούν πολλές κοινωνικές κατακτήσεις, όπως το εργασιακό οκτάωρο για τους εργάτες των μεταλλείων. Πώς ασχοληθήκατε, τελικά, με αυτή την ιστορία; 

      Ταξιδεύοντας για Σίφνο, όταν αντίκρισα το απόκοσμο τοπίο της Σερίφου, ένιωσα τα σήματά της. Δεν ήξερα τι ήταν ακριβώς, πάντως αναζήτησα αμέσως στο διαδίκτυο πληροφορίες για το νησί.

Όπως ήταν φυσικό, μιας και είναι το σημαντικότερο γεγονός στην ιστορία του νησιού, πληροφορήθηκα για την απεργία των μεταλλεργατών το 1916. Οι αιτίες που οδήγησαν σ’ αυτή και οι λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο που έγινε, όπως και η στάση των γυναικών της Σερίφου κατά τη διάρκεια της απεργίας, κυρίως αυτό, με έκανε να πω «Να ένα ωραίο θέμα, θα το γράψω!». Και εγένετο!

Πόση έρευνα και προεργασία απαιτήθηκε, ώστε να ολοκληρωθεί η διλογία;

     Έκανα την έρευνά μου για κάποιους μήνες, έρευνα γύρω από το νησί, την ιστορία του, τις αναφορές της μυθολογίας σ’ αυτό, για τον τρόπο που δούλευαν τα μεταλλεία την εποχή εκείνη στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αλλά και έρευνα για την ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος.

Λίγους μήνες μετά επισκέφθηκα τη Σέριφο. Την περπάτησα σπιθαμή προς σπιθαμή, μπήκα στις στοές των μεταλλείων, είδα όλους τους τόπους στους οποίους διαδραματίζεται το μυθιστόρημα –στο μεταξύ είχα αρχίσει και να το γράφω–, μίλησα με ανθρώπους που οι παππούδες τους είχαν λάβει μέρος στην απεργία. Πάνω απ’ όλα όμως ένιωσα την ενέργεια του νησιού, το αγάπησα και αγανάκτησα για όσα πέρασαν αυτοί οι άνθρωποι.

Οι ήρωες της διλογίας παλεύουν να επιβιώσουν σε έναν άδικο κόσμο. Τα καταφέρνουν τελικά και με τι απώλειες;

     Κάποιοι από τους ήρωες καταφέρνουν να επιβιώσουν, κάποιοι όχι. Οι απώλειες είναι μεγάλες και αφορούν τις ζωές και την αρτιμέλειά τους. Επίσης, αφορούν την αξιοπρέπεια και την τιμή τους, όπως και τον κώδικα των αξιών τους, που είναι εξίσου σημαντικό.

Ποιον ήρωα αγαπήσατε περισσότερο και γιατί; 

     Όλοι τους είναι παιδιά μου και τους αγαπώ εξίσου. Αν πρέπει οπωσδήποτε να αναφέρω κάποιον, θα πω την Ταξιαρχούλα που δεν είναι η πρωτεύουσα ηρωίδα, αλλά ηρωίδα-κλειδί.

Η Ταξιαρχούλα στην ιστορία μου κουβαλάει τη μοίρα των γυναικών της εποχής της και του τόπου της. Όμως, επειδή πιστεύω πολύ στις δυνάμεις των γυναικών, έπειτα από κάποια γεγονότα και με τη συμβολή ενός άλλου ανθρώπου, γίνεται κυρία του εαυτού της και «πετάει ψηλά».

Οι ήρωες της διλογίας φλέγονται για κοινωνική δικαιοσύνη και για να την κατακτήσουν δεν διστάζουν να πέσουν στη φωτιά, όπως είχατε πει. Σήμερα πόσο έχουν αλλάξει οι άνθρωποι; Πόσο έτοιμοι είναι να διεκδικήσουν με οποιοδήποτε τίμημα τα δικαιώματά τους; 

      Οι ήρωες της διλογίας όταν συνειδητοποιούν τη δύναμή τους –παίρνει χρόνο αυτό– απαιτούν το δίκιο τους. Και πράγματι δεν διστάζουν να ματώσουν πριν χάσουν τελείως τους εαυτούς τους. Γιατί, τελικά, περί αυτού πρόκειται.

Οι καιροί και οι άνθρωποι έχουν αλλάξει. Οι φωτιές προς το παρόν καίνε μόνο δάση. Πιστεύω όμως ότι πάντα μια σπίθα, όταν οι συνθήκες ωριμάσουν, μπορεί να είναι αρκετή.

Θα χαρακτηρίζατε τη διλογία ένα κοινωνικό μυθιστόρημα ενταγμένο σε ιστορικό πλαίσιο ή ένα ιστορικό μυθιστόρημα κοινωνικών απολήξεων; 

      Είναι ένα μυθιστόρημα που περιγράφει μια κοινωνία και τον τρόπο που αντιδρά σε δεδομένη ιστορική στιγμή. Δεν νομίζω πως μπορώ να του βάλω συγκεκριμένο χαρακτηρισμό.

Πώς βλέπετε, γενικότερα, το ιστορικό μυθιστόρημα και ποια είναι στην πραγματικότητα η σχέση ανάμεσα στη λογοτεχνία και την ιστορική καταγραφή;

     Η ιστορία γράφει για τα γεγονότα και η λογοτεχνία για τους ανθρώπους τη δεδομένη ιστορική στιγμή. Αγαπώ τα λιγότερο γνωστά ιστορικά γεγονότα, ασχολούμαι με αυτά που δεν άλλαξαν τη ροή της Ιστορίας, αλλά συνέβαλαν με πολλούς τρόπους στην αλλαγή των κοινωνιών.

Μπορεί η λογοτεχνία να τροφοδοτείται από την Ιστορία, σε ό,τι αφορά το ιστορικό μυθιστόρημα, αλλά και η Ιστορία γίνεται πιο εύληπτη, πιο κατανοητή και περισσότερο οικεία μέσα από το ιστορικό μυθιστόρημα.

Μας έχετε συνηθίσει σε διλογίες ή τριλογίες. Είναι κάτι που το κάνετε από πεποίθηση ή τελικά το θέμα καθορίζει και την έκτασή του;

     Όταν ξεκινώ να γράφω ένα βιβλίο, ποτέ δεν σκέφτομαι την έκτασή του. Θεωρώ όμως πως στο ιστορικό μυθιστόρημα ή έστω στο μυθιστόρημα ιστορικού περιβάλλοντος πρέπει να πεις/γράψεις αρκετά, για να εξηγηθούν τα ιστορικά γεγονότα.

Ας πούμε γιατί έγινε η ανταλλαγή των πληθυσμών; Πώς βρέθηκαν οι άνθρωποι αυτοί εκεί; Από πότε ήταν; Πώς αντέδρασαν; Τι άφησαν πίσω; Τι βρήκαν εκεί που πήγαν; Κι όλα αυτά δεν πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να τα δείξεις/αναδείξεις μόνο μέσα από ένα πρόσωπο. Αλλά με περισσότερα για να δείξεις και όλες, ή τις περισσότερες έστω, διαφορετικές προσεγγίσεις του γεγονότος.

Παρά τον κόπο και την αφοσίωση που απαιτεί η συγγραφή ενός μεγάλου μυθιστορήματος, μιας τριλογίας ας πούμε, το συγγραφικό ταξίδι και οι γνώσεις που αποκτάς κατά τη διάρκειά του με συγκινεί και με ευχαριστεί πολύ.

Ποια συναισθήματα νιώσατε με το τέλος της διλογίας και πώς αντιλαμβάνεστε την αναγνωστική της αποδοχή; 

Τα ίδια που νιώθω πάντα τελειώνοντας ένα βιβλίο: μια απέραντη ορφάνια.

Σήμερα με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το αναγνωστικό κοινό έχει πιο άμεση πρόσβαση στη/στον συγγραφέα. Έτσι έχουμε από πρώτο χέρι, κυριολεκτικά, την άποψη των ανθρώπων. Η διλογία «ΑΠΟ ΗΛΙΟ ΣΕ ΗΛΙΟ» αγαπιέται πολύ από πάρα πολλούς. Κι αυτή είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή ενός δημιουργού.

Στην προηγούμενη συνέντευξή μας μας είχατε πει επί λέξει: «Θα με δείτε, εφόσον το επιτρέψει το σύμπαν, σε όποιο θέμα σκιρτήσει η καρδιά μου». Και τώρα θέλω να σας ρωτήσω αν η καρδιά σας έχει ήδη σκιρτήσει για ένα επόμενο θέμα και αν θέλετε να μας πείτε δυο λόγια για αυτό.

     Η καρδιά μου έχει σκιρτήσει. Αλλά είναι ακόμη ένας κρυφός έρωτας. Μέχρι να βρει τον ακριβή του χαρακτήρα.