Ο μικρός φίλος, Donna Tartt, Εκδόσεις Διόπτρα

 

Μια σκοτεινή σκιά σκεπάζει τη Χάριετ καθώς προσπαθεί να βρει λύτρωση εξιχνιάζοντας τον θάνατο του αδερφού της…

     Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ το  βιβλίο της  πολυαγαπημένης και πολυμεταφρασμένης συγγραφέα Donna Tartt με τον τίτλο Ο μικρός φίλος, σε μετάφραση Μιχάλη Δελέγκου.

     Η Donna Tartt είναι Αμερικανίδα συγγραφέας που έχει κερδίσει την αναγνώριση κοινού και κριτικών για τα μυθιστορήματά της, τα οποία έχουν εκδοθεί σε σαράντα γλώσσες. Το πρώτο της μυθιστόρημα, Η μυστική ιστορία, εκδόθηκε το 1992. Το 2003 έλαβε το λογοτεχνικό βραβείο WH Smith για το μυθιστόρημά της Ο μικρός φίλος, το οποίο ήταν επίσης υποψήφιο για το Orange Prize for Fiction. Κέρδισε το Βραβείο Πούλιτζερ και το Andrew Carnegie Medal for Fiction για το πιο πρόσφατο μυθιστόρημά της Η καρδερίνα.

     […Δώδεκα χρόνια μετά τον θάνατο του Ρόμπιν, κανένας δεν είχε μάθει τίποτα παραπάνω για το πώς είχε καταλήξει να κρεμαστεί από το δέντρο στην αυλή του από όσα έγιναν γνωστά τη μέρα του συμβάντος. Οι κάτοικοι της πόλης εξακολουθούσαν να το συζητούν. Το χαρακτήριζαν «δυστύχημα», παρόλο που όλα τα στοιχεία (όπως λεγόταν σε παρέες που μαζεύονταν για να παίξουν μπριτζ, στο κουρείο, σε μαγαζιά με είδη για ψάρεμα, στις αίθουσες αναμονής ιατρείων και στη μεγάλη τραπεζαρία του Κάντρι Κλαμπ) έδειχναν ότι μόνο για δυστύχημα δεν επρόκειτο. Βέβαια ήταν δύσκολο να φανταστεί κανείς ένα εννιάχρονο παιδί να καταφέρνει να απαγχονιστεί μόνο του εξαιτίας κάποιου λάθους ή επειδή έτυχε μια κακιά ώρα. Όλοι γνώριζαν τις λεπτομέρειες, που αποτελούσαν την πηγή ατελείωτων εικασιών και συζητήσεων. Ο Ρόμπιν είχε κρεμαστεί με ένα καλώδιο από αυτά που χρησιμοποιούσαν οι ηλεκτρολόγοι, κάτι σχετικά δυσεύρετο, και κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει πώς είχε φτάσει στα χέρια του. Ήταν χοντρό και δύσκαμπτο, και ο επιθεωρητής από το Μέμφις είχε πει στον σερίφη της πόλης (που τώρα πια είχε βγει στη σύνταξη) ότι, κατά τη γνώμη του, ήταν αδύνατο ένα μικρό παιδί σαν τον Ρόμπιν να έχει δέσει τους κόμπους μόνο του…]

     Στον Αμερικανικό Νότο τη δεκαετία του ΄70 μας μεταφέρει το έργο και συγκεκριμένα στην Αλεξάνδρεια του Μισισιπή, εκεί όπου η νεαρή και πανέξυπνη Χάριετ, με δύναμη ψυχής, είναι αποφασισμένη να εξιχνιάσει τη δολοφονία του μεγαλύτερου αδελφού της Ρόμπιν που συνέβη πριν από 12 χρόνια, όταν εκείνη ήταν ακόμα μωρό. Ο Ρόμπιν είχε βρεθεί κρεμασμένος σε ένα δέντρο της αυλής του σπιτιού τους ανήμερα της γιορτής της Μητέρας. Η οικογένεια ακόμα και τώρα θρηνεί και ειδικά η μητέρα και η Χάριετ, στερημένη της προσοχής όλων των μελών της οικογένειας θέλει να ανακαλύψει την αλήθεια, για να φέρει στο φως όλες τις λεπτομέρειες αυτού του αδόκητου θανάτου και ίσως έτσι να τραβήξει την προσοχή της οικογένειας επάνω της και γευτεί όλα όσα στερήθηκε εξαιτίας του.

     Η ενοχή και η αθωότητα, το καλό και το κακό, η παιδική ηλικία και η αναγκαστική ενηλικίωση, η μοναξιά μέσα στην οικογένεια, οι πράξεις που καταστρέφουν ζωές, η απώλεια παιδιού και οι συνέπειες στην οικογένεια, οι δυσλειτουργικές οικογένειες, η χρήση ουσιών είναι μερικά από τα θέματα που θίγονται από τη συγγραφέα σε ένα εξαιρετικά καλογραμμένο και καθηλωτικό έργο, με τη μετάφραση του Μιχάλη Δελέγκου να μεταφέρει στον Έλληνα αναγνώστη όλη την ατμόσφαιρα.

Ωστόσο, το βιβλίο είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή ιστορία φόνου και εξιχνίασης. Χάρη στη συγγραφική της δεινότητα η Τάρτ παίρνει τον αναγνώστη από το χέρι και μαζί περπατούν εκεί όπου έγιναν όλα. Μαζί  θα δουν εικόνες, σκέψεις, ενδείξεις, κρυμμένα στοιχεία μέσα από μια σειρά γεγονότων πράξεις και συναισθήματα μέχρι το απρόσμενο τέλος, ένα αινιγματικό τέλος γεμάτο μυστήριο που η συγγραφέας καλεί τον αναγνώστη να το ανακαλύψει τελικά μόνος του. Στήνει ένα παζλ κι ενώ μαζί το σχηματίζουν σελίδα τη σελίδα τον αφήνει μόνο του να το ολοκληρώσει τοποθετώντας το τελευταίο κομμάτι εκείνος.

     H επίδραση της δολοφονίας του παιδιού σε όλα τα μέλη της οικογένειας και κυρίως στη μικρή του αδελφή που ήταν μόλις ενός έτους όταν συνέβη το κακό είναι τεράστια. Η δωδεκάχρονη Χάριετ που έχει ζήσει όλη της τη ζωή στη σκιά αυτής της δολοφονίας, καθώς ήταν μόλις ενός έτους όταν συνέβη, θα προσπαθήσει να συμφιλιωθεί με τα φαντάσματα του παρελθόντος, για να μπορέσει έτσι να τραβήξει μια γραμμή πίσω της και να προχωρήσει τη ζωή της μακριά από όλη αυτή την τραγική επίδραση. Να διεκδικήσει εν τέλει τη χαμένη αθωότητα τόσο τη δική της όσο και όλης της της οικογένειας. Η διαχείριση του πόνου, της απώλειας, του πένθους που βαραίνει την οικογένεια, του θανάτου που βαραίνει το παιδικό της χαμόγελο θα γίνει αυτοσκοπός και η Χάριετ θα βυθιστεί κυριολεκτικά σε μια εμμονική και γι’ αυτόν τον λόγο επώδυνη εκδίκηση με αποτέλεσμα να χαθεί και η ίδια στους δαιδαλώδεις λαβυρίνθους αυτής της προσπάθειάς της. Η Ταρτ δημιουργεί έναν κλειστοφοβικό κόσμο από τον οποίο δύσκολα μπορούν να ξεφύγουν οι ήρωες αλλά και ο ίδιος ο αναγνώστης. Θα απαιτηθεί πολύς κόπος για να φτάσει κανείς στην ελευθερία.

   Πάνω από όλα πρόκειται για μια συντριπτική ιστορία ενηλικίωσης σε έναν δυστοπικό και δύσκολο κόσμο όπου η ελευθερία είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπάρξει και οι ήρωες ακόμη πιο δύσκολο να αυτονομηθούν. Το μυθιστόρημα είναι γραμμένο σε τριτοπρόσωπη αφήγηση και χωρισμένο σε μόλις επτά κύρια κεφάλαια. Αυτό το πολυσέλιδο έργο μάς δίνει τη δυνατότητα να ακούσουμε αρκετές αφηγηματικές φωνές ηρώων, οι οποίοι τοποθετούνται από τη δική τους σκοπιά και βλέπουν τα πράγματα από τη δική τους οπτική προωθώντας ταυτόχρονα την ιστορία και κάνοντας τον αναγνώστη να νιώθει ότι βιώνει μέρος της ιστορίας κατά την ανάγνωση. Περιγραφές που συγκλονίζουν, όπως αυτή στην οποία η Χάριετ σκοτώνει ένα πουλί, επιβραδυντικές σκηνές και εστίαση τόσο στους κεντρικούς όσο και στους περιφερειακούς ήρωες του έργου δίνουν έναν ρυθμό στην ανάγνωση που την καθιστά εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και αγωνιώδη.

Ένα μυθιστόρημα που θα αγαπήσουν οι αναγνώστες της Ταρτ αλλά και κάθε αναγνώστης που θέλει να απολαύσει ένα αξιόλογο βιβλίο.