H ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΤΕΚΟΥ ΣΥΝΟΜΙΛΕΙ ΜΕ ΤΗ ΒΙΡΓΙΝΙΑ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ

     Σήμερα, σχεδόν δύο χρόνια μετά, η Ιφιγένεια Τέκου είναι και πάλι κοντά μας αυτή τη φορά για να μιλήσουμε για το βιβλίο της ΣΧΕΔΟΝ ΛΕΥΚΗ που μόλις κυκλοφόρησε και πάλι από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ.

     Η ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΤΕΚΟΥ γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε γαλλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και πήρε μεταπτυχιακό τίτλο από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Εργάστηκε ως διοικητική υπάλληλος για αρκετά χρόνια σε πολυεθνικές εταιρείες, ενώ πλέον κάνει μεταφράσεις και παραδίδει ιδιαίτερα μαθήματα σε παιδιά. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορούν επίσης τα μυθιστορήματά της ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΦΩΣ, Η ΜΟΙΡΑ ΤΗΣ ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ, ΔΕΞΙ ΚΙΤΡΙΝΟ ΛΟΥΣΤΡΙΝΙ, ΤΟ ΚΑΛΟ ΜΠΛΕ ΣΕΡΒΙΤΣΙΟ, Ο ΑΝΤΡΑΣ ΜΕ ΤΙΣ ΚΟΥΚΛΕΣ, καθώς και το βιβλίο της για εφήβους YOLO – ΖΕΙΣ ΜΟΝΑΧΑ ΜΙΑ ΦΟΡΑ.

 

1 Η Ιφιγένεια Τέκου αυτή τη φορά μάς ταξιδεύει στη Νότια Αφρική του 1936 με ένα κοινωνικο-ιστορικό έργο. Ποια ήταν η αφορμή για την επιλογή του θέματος και τη  συγγραφή του νέου σας βιβλίου;

     Ο λόγος που επέλεξα να γράψω αυτό το συγκεκριμένο μυθιστόρημα  είναι, πρωτίστως, επειδή  με συγκλόνισαν το σύνθετο ιστορικό πλαίσιο, οι μύθοι και η μοναδικότητα της ιδιόμορφης πραγματικότητας της Νοτίου Αφρικής  καθώς επίσης και οι μάχες που έδωσαν οι έγχρωμοι ενάντια στο απάνθρωπο απαρτχάιντ. Ωστόσο, δεν θα καταπιανόμουν  με μια μακρινή και άγνωστη στους περισσότερους από εμάς ήπειρο αν δεν ανακάλυπτα κομμάτια ελληνικής καρδιάς να χτυπούν εκεί. Το γεγονός ότι μου έδινε τη δυνατότητα να συνδυάσω  το ξένο με το ελληνικό στοιχείο για να παρουσιάσω την κοινή μοίρα των ανθρώπων μπροστά στην αδικία, υπήρξε καταλυτικός για μένα παράγοντας. Άλλος ένας λόγος που τώρα τελευταία διαλέγω να βγω συγγραφικά εκτός συνόρων είναι και η ανάγκη μου να βρίσκω θέματα με τα οποία δεν έχουν ασχοληθεί πολλοί δημιουργοί ελπίζοντας ότι θα προσθέσω μια διαφορετική πινελιά στην γκάμα των νέων εκδόσεων.

2 Κοινωνικές ανισότητες, διαφορετικότητα, φυλετικές διακρίσεις και πόλεμος είναι μερικά από τα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ήρωές σας. Ήταν εύκολο να επικεντρωθείτε συγγραφικά σε ένα τόσο δύσκολο και ταυτόχρονο διαχρονικό θέμα;

     Καθόλου εύκολο δεν ήταν και δε σταμάτησα ούτε λεπτό να αμφισβητώ την απόφασή μου να καταπιαστώ με ένα τόσο απαιτητικό θέμα το οποίο δεν μου πρόσφερε καμία σιγουριά ότι θα βρει ανταπόκριση από το αναγνωστικό κοινό, όμως τελικά αυτό που επικράτησε ήταν η μεγάλη ικανοποίηση που μου πρόσφερε η ενασχόληση μαζί του μέρα με τη μέρα, μήνα με το μήνα, ώσπου να βάλω την τελευταία τελεία. Ακόμα δεν έχω κατορθώσει να αποδεσμευτώ από την επίδραση που είχε πάνω μου! Και, ναι, πράγματι είναι τραγικά συγκλονιστική η διαχρονικότητα που συναντάμε στο κείμενο καθώς η ανθρωπότητα ακόμα δεν έχει καταφέρει να διαχειριστεί επιτυχώς  και να τα εξαλείψει ζητήματα όπως τις φυλετικές διακρίσεις, την κοινωνική ανισότητα αλλά και τη μάστιγα του πολέμου.

3 Η ιστορική έρευνα που απαιτήθηκε για τη συγγραφή του έργου σας, εμφανής. Άλλωστε στο τέλος του βιβλίου αναφέρετε και την βιβλιογραφία που χρησιμοποιήσατε. Πόσο χρόνο χρειάστηκε για να ολοκληρωθεί το έργο;

     Απαιτήθηκε πολύμηνη έρευνα προτού ξεκινήσω να γράφω αυτό το βιβλίο το οποίο και επεξεργαζόμουν για περίπου δύο χρόνια, όμως απόλαυσα κάθε βήμα μέχρι την έκδοσή του. Ομολογώ ότι δεν είχα ιδέα πόσο πλούσια και συνάμα τραγική είναι η ιστορία που κρύβει η Νότια Αφρική όσο και η Μοζαμβίκη ούτε ότι πολλοί Έλληνες μετανάστευσαν εκεί κυρίως μετά τη λήξη του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου ή κατά τον Εμφύλιο δημιουργώντας ακμάζουσες ελληνικές παροικίες.

4 Το βιβλίο σας είναι ένα κοινωνικο-ιστορικό βιβλίο. Ωστόσο, η Ιστορία δεν γίνεται αυτοσκοπός κατά τη συγγραφή του. Υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στη μυθοπλασία και την εξιστόρηση των πραγματικών γεγονότων, γεγονός που αναδεικνύει τη μυθιστορηματική πλευρά του έργου σας. Πώς διαχειρίζεστε το ιστορικό κομμάτι στο βιβλίο σας και πώς καταφέρνετε η αφήγησή σας να μην γίνεται μια ιστορική πραγματεία;

     Η αλήθεια είναι πως σε κάθε βιβλίο μου που περιλαμβάνει ιστορικά στοιχεία, φροντίζω επιμελώς να μην κουράζω τον αναγνώστη παραθέτοντας γεγονότα που παραπέμπουν σε εγκυκλοπαίδεια ή ένα καθαρά ιστορικό κείμενο και  θα τον εκτροχιάσουν ενδεχομένως από τη ροή της μυθοπλασίας αλλά να τα ενσωματώνω  κατά τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρχει, όσο γίνεται, μια αρμονία.

5 Ένα από τα στοιχεία που αναφαίνονται κατά την αφήγηση είναι η ατμόσφαιρα της Νότιας Αφρικής. Πόσο εύκολο ήταν για εσάς να καταφέρετε να περάσετε στο χαρτί το άρωμα και τις εικόνες ενός τόσο διαφορετικού τόπου και τι σας δυσκόλεψε περισσότερο από όλα; Έχετε πιθανώς ταξιδέψει στα μέρη στα οποία αναφέρεστε;

     Έχω ταξιδέψει σε χώρες της Αφρικής κατά το παρελθόν αν και όχι στις συγκεκριμένες που αναφέρονται στην ιστορία μου. Για να αποδώσω όσο πιο πιστά γίνεται την ατμόσφαιρα χρειάστηκε να  διαβάσω αρκετά βιβλία, να παρακολουθήσω βίντεο, και να συμβουλευτώ τους γονείς του σύζυγού μου που είχαν ζήσει τη δεκαετία του 60’ σε εκείνα τα μέρη ως οικονομικοί μετανάστες. Όσον αφορά τις δυσκολίες που συνάντησα γράφοντας ένα μυθιστόρημα που διαδραματίζεται σε μια ξένη ήπειρο με διαφορετικά ήθη και έθιμα από τα δικά μας, μπορώ να πω ότι δεν ήταν περισσότερες από εκείνες που συνάντησα όταν έγραψα Το καλό μπλε σερβίτσιο, αφού ούτε στη Σμύρνη του 1913 έχω ζήσει ώστε να είμαι απόλυτα ακριβής στις περιγραφές μου. Το μόνο όπλο που έχουμε οι δημιουργοί είναι η έρευνα, η κοινή λογική και η φαντασία μας.

6 Η πιο δύσκολη συγγραφικά σκηνή του νέου σας έργου ποια ήταν; Ποια συναισθήματα σας δημιούργησε κατά τη διάρκεια της συγγραφής της;

     Ήταν πάρα πολλές οι σκηνές που με δυσκόλεψαν και για διάφορους, ξεχωριστούς, λόγους η καθεμία, ωστόσο, αν έπρεπε να επιλέξω μονάχα μία, θα ήταν το κεφάλαιο που περιγράφω τη διαδήλωση των γυναικών τον Αύγουστο του 1956 στην Πραιτόρια:

«Το θέαμα ήταν μοναδικό, έμοιαζε με ζωντανό πίνακα ζωγραφικής με όλα τα συγκεντρωμένα χαρούμενα ανοιχτόχρωμα μαντίλια που φορούσαν στο κεφάλι οι διαδηλώτριες, τα φορέματα στο χρώμα της ώχρας των γυναικών Κόσα, τα σάρι των Ινδών, τις εσάρπες των γυναικών από τη Βηθλεέμ της επαρχίας Φρι Στέιτ, που είχαν κεντημένα πάνω τους τα αρχικά ANC*, καθώς επίσης και τις φούστες που φορούσαν κάποιες άλλες συμμετέχουσες, σε συνδυασμό του μαύρου, του πράσινου και του χρυσού.

Αντί να αρχίσουν να φωνάζουν και πολύ γρήγορα να εκτραχυνθεί η κατάσταση, εκείνες αποφάσισαν να μείνουν σιωπηλές για τριάντα ολόκληρα λεπτά. Είκοσι χιλιάδες γυναίκες, είκοσι χιλιάδες στόματα και από κανένα δε βγήκε ο παραμικρός ήχος. Κρατώντας τον αντίχειρά τους ψηλά, άλλες καθισμένες στα γόνατα και άλλες όρθιες και με τον ήλιο από πάνω τους να καίει, διαμαρτύρονταν σιωπηλά. Μεγαλειώδες το θέαμα!

Η Νοματέμπα δεν μπορούσε να σταματήσει τα δάκρυα που έτρεχαν από τα μάτια της. Ας μην καταλάβαινε λόγω ηλικίας όλα όσα διαδραματίζονταν γύρω της, μπορούσε όμως να αισθανθεί, να νιώσει τη διάχυτη συγκίνηση στα μάτια των γυναικών, το υπέροχο πείσμα που τις ατσάλωνε, την ελπίδα που φέγγιζε στα κουρασμένα τους πρόσωπα, το τρέμουλο στη φωνή όταν άρχισαν να τραγουδούν το «ο Θεός να ευλογεί την Αφρική»* σαν ένας άνθρωπος».

 

7  Όταν πεθαίνει η μητέρα της η Μπάι δημιουργεί μια φανταστική φίλη για να ξεπεράσει τη μοναξιά της. Πόσο εύκολο είναι να διαχειριστεί αυτή τη σχέση και τι θέλατε να διαφανεί από αυτή τη συνθήκη στο έργο;

     Είχα διαβάσει παλιότερα σε βιβλία ψυχολογίας ότι υπάρχουν αρκετά παιδιά που «εμφανίζουν» ξαφνικά φανταστικούς φίλους  για να σταματήσουν να νιώθουν μοναξιά ή για να επουλώσουν κάποιο ψυχικό τραύμα τους. Στην περίπτωση της ηρωίδα μου, της Μπάι, ισχύουν και τα δύο. Όχι μόνο αισθανόταν απέραντη μοναξιά αλλά  δεν είχε και κανέναν να μοιραστεί τον αβάσταχτο πόνο  της, έναν πόνο ασύμμετρο για τη μικρή της ηλικία. Στην πορεία του βιβλίου, παρατηρούμε ότι αυτή η σχέση αποδεικνύεται λειτουργική και, πράγματι, βοηθά το κορίτσι  να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες της ζωής και να γίνει δυνατότερη. Ο συγγραφικός λόγος ύπαρξης της φανταστικής Νοματέμπα ήταν η ανάδειξη της σημασίας των παιδικών τραυμάτων  και η ευελιξία κάθε ανθρώπιου να βρει/εφεύρει τρόπους για να τα γιατρέψει ή τουλάχιστον για να τα διαχειριστεί καλύτερα.

8 Μπορεί ένας έρωτας να οδηγήσει δυο ανθρώπους στο μονοπάτι μιας νέας ζωής και να γίνει η καταλυτική δύναμη που θα σαρώσει όλες τις δυσκολίες;

     Κατά την άποψή μου, μπορεί, γιατί όχι; Αν δεν έχουν τη δυνατότητα συναισθήματα όπως η αληθινή αγάπη ή η αληθινή φιλία να  αναμετρηθούν με τις δυσκολίες βγαίνοντας νικήτριες, τότε δεν έχω ιδέα με ποιο άλλο τρόπο θα μπορούσαν οι άνθρωποι να υπερβούν τα δεινά που τους τυχαίνουν.

9 Τι θα θέλατε να κρατήσουν οι αναγνώστες από το αναγνωστικό τους ταξίδι με το  σχεδόν λευκή;

     Να κρατήσουν αυτό ακριβώς... το ταξίδι, το συναρπαστικό μα δύσκολο ταξίδι μιας μητέρας και μιας κόρης προς την πραγματική ελευθερία, την ισότητα,  τη δικαιοσύνη και, κατά προέκταση, προς την πραγματική αγάπη.

10.  Κλείνοντας, αφού σας ευχαριστήσουμε, θα θέλατε μας μιλήσετε για τα μελλοντικά συγγραφικά βήματα της Ιφιγένειας Τέκου;

     Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ! Όσον αφορά τα μελλοντικά μου βήματα, δεν έχω ιδέα ποια πρόκειται να είναι. Το μόνο που μπορώ σας αποκαλύψω με σιγουριά είναι ότι δεν θα σταματήσω να γράφω βιβλία που με γεμίζουν ευχαρίστηση και με πηγαίνουν ένα βήμα παραπέρα  χωρίς απαραίτητα να ακολουθούν το εκδοτικό ρεύμα της εποχής. Κλείνοντας, δεν μπορώ να μην προσθέσω πόσο τυχερή και ευγνώμων νιώθω που οι εκδόσεις Ψυχογιός  στηρίζουν και αγκαλιάζουν όλα τα έργα μου! 

 

     

«ΝΟΤΙΑ ΑΦΡΙΚΗ 1936. Όταν η μητέρα της εννιάχρονης Μπάι πεθαίνει ξαφνικά, τα πάντα στη ζωή της ανατρέπονται και τα όνειρά της διαλύονται. Μοναδική της συντροφιά καθώς μεγαλώνει, η φίλη της, Νοματέμπα, δημιούργημα της φαντασίας και της απελπισίας της. Μαζί της αντιμετωπίζει τις προκλήσεις που προκύπτουν πολεμώντας το απαρτχάιντ, τις κοινωνικές ανισότητες και τις φυλετικές διακρίσεις και χαράζει μια δύσκολη πορεία διεκδικώντας μια θέση στη ζωή και στον έρωτα.

Αρκετά χρόνια αργότερα, στην πόλη Σάρπβιλ, γεννιέται η Ελπίδα, καρπός ενός μεγάλου, αλλά καταδικασμένου έρωτα. Η συνειδητοποίηση της διαφορετικότητάς της, μια και δεν είναι μαύρη, όπως η μητέρα της, αλλά... σχεδόν λευκή, τη σπρώχνει να αναζητήσει τον Λημνιό πατέρα της στη γειτονική Μοζαμβίκη.

Σε μια χώρα που σπαράζεται από τον πόλεμο προκειμένου να απαλλαγεί από τους Πορτογάλους αποικιοκράτες, ο δρόμος της Ελπίδας συναντιέται με αυτόν του Τομάς, ενός Πορτογάλου συγγραφέα και επαναστάτη. Οι δυο τους περνούν διά πυρός και σιδήρου ελπίζοντας να παραμείνουν ζωντανοί, ελεύθεροι και μαζί.

Μια συγκλονιστική ιστορία δύναμης και θάρρους για τους αγώνες των ανθρώπων που πάλεψαν να αλλάξουν τον κόσμο.»