Χρήστος Μαρκογιαννάκης

 

     Ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης, όπου και μεγάλωσε. Με σπουδές στη Νομική και την Εγκληματολογία στην Αθήνα και το Παρίσι, και έχοντας εργαστεί ως δικηγόρος, τα τελευταία χρόνια ζει στη γαλλική πρωτεύουσα.

Είναι συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας και δοκιμιακών βιβλίων για την αισθητική του εγκλήματος, εμπνευστής της έννοιας criminart και μέλος της Crime Writers’ Association.

Το Μυθιστόρημα με κλειδί που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2021 από τις Εκδόσεις Μίνωας, είναι το τρίτο του αστυνομικό μυθιστόρημα το οποίο εκδίδεται στα ελληνικά, ενώ θα ακολουθήσει και η έκδοσή του στα γαλλικά. Φέτος τον Απρίλιο, κυκλοφόρησε το νέο του έργο με τίτλο Στον 5ο όροφο της νομικής και πάλι από τις εκδόσεις Μίνωας και ήταν η αφορμή για την συνέντευξη που ακολουθεί και που πρόθυμα μας παραχώρησε ο συγγραφέας.

-Στον 5ο όροφο της Νομικής είναι ο τίτλος του τελευταίου σας βιβλίου, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μίνωας και λαμβάνει χώρα στον Τομέα Εγκληματολογίας, όπου ξετυλίγεται το κουβάρι των μυστικών, της διαπλοκής και των προσωπικών φιλοδοξιών. Τι σας ώθησε να τοποθετήσετε την πλοκή της ιστορίας στον συγκεκριμένο χώρο;

Ο τόπος του μυστηρίου και της έρευνας είναι καταρχάς φόρος τιμής στις επιστήμες που μου έδωσαν τα εφόδια να γράψω αστυνομική λογοτεχνία, στη Νομική και την Εγκληματολογία. Παράλληλα, από δημιουργικής πλευράς, θεώρησα πως θα είχε ενδιαφέρον να μετατρέψω τον χώρο της καθαρά θεωρητικής ενασχόλησης με το εγκληματικό φαινόμενο σε σκηνικό πραγματικού εγκλήματος. Κι έτσι, ανάμεσα στις μάχες φωτός-σκοταδιού, εγκλήματος-έρευνας, ψεύδους-αλήθειας έχουμε κι αυτή τη μονομαχία μεταξύ θεωρίας και πράξης.

 

-Στο βιβλίο σας προσπαθείτε να απαντήσετε στο ερώτημα αν υπάρχει τελικά το τέλειο έγκλημα. Πιστεύετε ότι η λογοτεχνία μπορεί να απαντήσει στο ερώτημα αυτό τελικά;

Η λογοτεχνία μπορεί να απαντήσει σε όσα ερωτήματα δεν απαντά η πραγματικότητα, γιατί έχει ένα παραπάνω εφόδιο: την ελευθερία της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Από κει κι έπειτα, και χωρίς να κάνω spoilers, στο βιβλίο μου θα ανακαλύψει ο αναγνώστης θεωρίες για το αν υπάρχει και τι είναι το τέλειο έγκλημα. Αυτό που δεν ξέρουμε καν ότι έχει διαπραχθεί; Αυτό του οποίου ο δράστης μένει άγνωστος ή ατιμώρητος; Ο αναγνώστης θα σχηματίσει τη δική του απάντηση στο τέλος…

 

-Ποιες είναι οι αναγνωστικές σας αναφορές σε σχέση με το αστυνομικό μυθιστόρημα;

Υπήρξα παιδιόθεν φανατικός αναγνώστης αστυνομικής λογοτεχνίας, κυρίως από την Άγκαθα Κρίστι, τον Ζορζ Σιμενόν, την Πατρίσια Χάισμιθ και τη Φίλις Ντόροθι Τζέιμς, για να σας αναφέρω ελάχιστους από αυτούς που ενέπνευσαν κι εμπνέουν την πένα μου. Όποιος με διαβάσει θα διαπιστώσει πως τις αναφορές αυτές τις φοράω σαν παράσημο τιμής! Δεν προσπαθώ φυσικά να τους μιμηθώ –ποιος θα μπορούσε άλλωστε να τους φτάσει;– αλλά δεν κρύβω πως έχω γαλουχηθεί αναγνωστικά από εκείνους. Και είναι μεγάλη χαρά και τιμή που στον ξένο κι ελληνικό τύπο αναφέρουν συχνά πως στα μυθιστορήματά μου υπάρχει ένας αέρας Κρίστι, εμπλουτισμένος από την επιμονή μου στην ψυχολογία και με κοινωνικές αναφορές. Θα έλεγα πως το στιλ μου, όπως προέκυψε από τα αναγνώσματά μου, είναι συνδυασμός whodunit, με παράλληλη όμως έμφαση στα κίνητρα (whydunit), και μεσογειακού νουάρ.

 

-Είστε συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας και δοκιμίων. Έχετε σκεφτεί να προχωρήσετε σε άλλα είδη μυθιστορήματος, όπως για παράδειγμα το ιστορικό μυθιστόρημα;

Προς το παρόν τα δημοσιευμένα μου πονήματα, δοκίμια ή μυθιστορήματα, έχουν ένα κοινό: το έγκλημα. Κατά τ’ άλλα είναι τελείως διαφορετικά μεταξύ τους ως προς την απαιτούμενη έρευνα, τη δημιουργική ελευθερία (πολύ μικρότερη όταν σχολιάζω π.χ. το έργο κάποιου καλλιτέχνη χρησιμοποιώντας εγκληματολογικά εργαλεία), τη γλώσσα, το στιλ. Μου αρέσει να βάζω νέες προκλήσεις στον εαυτό μου, πέρα και πάνω από ετικέτες. Υπάρχουν, λοιπόν, ήδη δύο χειρόγραφα έτοιμα, με ιστορικό υπόβαθρο (και με μικρά ή μεγαλύτερα εγκλήματα, τα οποία ωστόσο δεν αποτελούν το κέντρο της αφήγησης), που προς το παρόν προβλέπεται να κυκλοφορήσουν στο εξωτερικό. Το αν θα έχουν αντίστοιχη εμπορική ή/και κριτική απήχηση με τα «εγκληματοκεντρικά» (ας μου επιτραπεί ο όρος) βιβλία μου δεν το ξέρω. Ανυπομονώ όμως να το διαπιστώσω!

 

-Όταν αρχίζετε να γράφετε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα ξέρετε εκ των προτέρων ποιος είναι ο δολοφόνος ή στην πορεία μπορεί η αφήγηση να οδηγηθεί σε άλλα μονοπάτια και να αποκαλυφθεί και σε εσάς τον ίδιο ο πραγματικός ένοχος;

Ήδη πριν ξεκινήσω να γράφω έχω δύο «σταθερές» στο μυαλό μου, το ποιος και το γιατί, ξέρω δηλαδή τον δράστη και το κίνητρο. Είναι σαν να παίρνω, λοιπόν, το αυτοκίνητο και να ξέρω τον προορισμό μου, αφήνω ωστόσο ανοιχτή τη διαδρομή, το πώς θα φτάσω εκεί. Όσο πιο μακρύ και γεμάτο στροφές, νέες εικόνες, παρακάμψεις είναι αυτό το ταξίδι τόσο πιο ενδιαφέρον γίνεται για τον αναγνώστη, αλλά και για τον ίδιο τον συγγραφέα. Το τέλος, όμως, δεν αλλάζει. Όπως λέει κι ο μέγιστος Καβάφης: «Πάντα στον νου σου να ‘χεις την Ιθάκη. Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου. Αλλά μη βιάζεις το ταξίδι διόλου. Καλύτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει· και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί, πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο».

Την κάθαρση, την Ιθάκη του ποιητή, βασισμένη στις δύο ως άνω σταθερές, τη βιώνει ο αναγνώστης ακόμα πιο έντονα όταν έρχεται μέσα από μια διαδρομή γεμάτη αδιέξοδα στοιχεία και απατηλές ενδείξεις.

 

-Όταν γράφετε ένα βιβλίο σκέφτεστε ποτέ πώς θα νιώθατε αν το βλέπετε στη μικρή ή στη μεγάλη οθόνη;

Όταν γράφω προσπαθώ να μεταφέρω στο χαρτί και να μοιραστώ τις εικόνες που έχω στο μυαλό μου. Η ομορφιά της λογοτεχνίας σε σύγκριση με τον κινηματογράφο ή την τηλεόραση είναι πως δίνει στον αναγνώστη την απόλυτη ελευθερία να πλάσει τις εικόνες αυτές όπως ακριβώς τις θέλει. Αυτό το «κινηματογραφικός ρυθμός», που κάποιοι απαξιούν, για μένα είναι κομπλιμέντο, απόδειξη πως οι χαρακτήρες, οι καταστάσεις, ο περιβάλλων χώρος, η ατμόσφαιρα, ακόμα και η μουσική λαμβάνουν τρεις διαστάσεις στη φαντασία του αναγνώστη. Φυσικά είναι χαρά για κάποιον συγγραφέα να δει το έργο του στη μικρή ή τη μεγάλη οθόνη, και δεν είμαι εξαίρεση! Όταν συμβεί θα σας το επιβεβαιώσω (ελπίζω!).

 

-Πόσο σημαντική είναι η κινηματογραφική ροή και οι ανατροπές σε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα;

 Όπως σας ανέφερα, η ανάγκη μου να κοινωνήσω εικόνες στον αναγνώστη προσδίδει νομίζω στα μυθιστορήματά μου κινηματογραφική ροή, μακριά ωστόσο από υπερβολές και πυροτεχνήματα βίας ή κυνηγητών. Όπως και στην περίπτωση του Μάρκου, με ενδιαφέρει κατά κόρον ο εγκέφαλος.

Και εκεί αποσκοπούν οι ανατροπές, πάντα χρήσιμες και ως ένα σημείο απαραίτητες για να μην είναι η διήγηση –η διαδρομή προς τον προορισμό που λέγαμε πριν– βαρετή και προβλέψιμη. Κι αυτές όμως με μέτρο: προσέχω πάντα να είναι καλά θεμελιωμένες, να έρχονται την κατάλληλη στιγμή και να μη γίνονται μόνο για λόγους εντυπωσιασμού. Δεν μ’ εκνευρίζει τίποτα περισσότερο ως αναγνώστη από το να μου πλασάρει ο συγγραφέας στις τελευταίες τρεις σελίδες μια ανατροπή απ’ το πουθενά, κι έναν δράστη ως από μηχανής θεό, ανατρέποντας κι αδιαφορώντας για όσα μέχρι εκείνη τη στιγμή μου έχει δώσει. Κι έτσι, όσα δεν εκτιμώ ως αναγνώστης δεν τα κάνω ως συγγραφέας! Ο σεβασμός σε όσους μας διαβάζουν είναι για μένα εκ των ων ουκ άνευ!

 

-Στις μέρες μας το ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα βρίσκεται σε άνθηση. Πώς βλέπετε εσείς το μέλλον του;

Το ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα βρίσκεται πράγματι σε άνθηση τα τελευταία χρόνια, έπειτα από μια μακρά περίοδο απαξίωσης και δυσπιστίας από τους Έλληνες αναγνώστες. Αυτό φυσικά δεν είναι τυχαίο: αποτελεί επιβράβευση κόπων, προσπαθειών και επιμονής Ελλήνων συγγραφέων, που με την ποιότητα της δουλειάς μας καταφέραμε να κινήσουμε αρχικά το ενδιαφέρον κι έπειτα να κερδίσουμε και να διατηρήσουμε τον σεβασμό και την αγάπη του κοινού.

Πιστεύω δε πως βρισκόμαστε μονάχα στην αρχή, πως η ανοδική πορεία του αστυνομικού made in Greece θα συνεχίσει και θα κερδίσει νέα πεδία, όπως οι τηλεοπτικές σειρές (ήδη υπάρχουν τέτοια δείγματα, π.χ., το Σώσε με του Δημήτρη Σίμου) και ο κινηματογράφος. Το επόμενο βήμα πρέπει να είναι η πιο μαζική μετάφραση και κυκλοφορία Ελλήνων συγγραφέων στο εξωτερικό (το Υπουργείο Πολιτισμού, μέσω του Ιδρύματος Πολιτισμού παρέχει σχετικές βοήθειες, με το πρόγραμμα μετάφρασης GreekLit.). Σας διαβεβαιώ πως πολλοί συντοπίτες μας δεν έχουν απολύτως τίποτα να ζηλέψουν από Γάλλους (αναφέρω τη Γαλλία μιας και ζω στο Παρίσι) που κάνουν διεθνή καριέρα.

 

     «Πέμπτος όροφος της Νομικής Αθηνών, Τομέας Εγκληματολογίας. Ο υποψήφιος διδάκτορας Άγγελος Κονδύλης ανακαλύπτει το πτώμα της Οχιάς, κατά κόσμον καθηγήτριας Λαμπρινής Σιώμου, πριν δολοφονηθεί κι αυτός με τη σειρά του.

Ο αστυνόμος του Τμήματος Ανθρωποκτονιών Αττικής Χριστόφορος Μάρκου, απόφοιτος του τομέα και παλιός γνώριμος των θυμάτων, αναλαμβάνει την έρευνα της διπλής ανθρωποκτονίας.

Κινούμενος στο σκοτάδι του πέμπτου ορόφου, σ’ έναν λαβύρινθο μυστικών, διαπλοκής, προσωπικών εμπαθειών κι ακαδημαϊκών φιλοδοξιών, καλείται να ανακαλύψει με τη βοήθεια ενός «πασπαρτού» ποιος μετέτρεψε το κτίριο του πανεπιστημίου σε σκηνικό δολοφονιών, και ν’ απαντήσει: Υπάρχει, τελικά, το τέλειο έγκλημα;

Ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης εστιάζει στην ψυχολογία του εγκλήματος, εμπνευσμένος από τα μεσογειακά νουάρ και τα whodunit της χρυσής περιόδου της αστυνομικής λογοτεχνίας».