Η Γεωργία Τάτση συνομιλεί με την Βιργινία Αυγερινού

     

 Η Γεωργία Τάτση γεννήθηκε στο Κλειστό Άρτας και κατοικεί  στην Αθήνα. Σπούδασε σκηνοθεσία στη Σχολή Κινηματογράφου – Τηλεόρασης Ευγενίας Χατζίκου και εργάστηκε στην ΕΡΤ από το 1976 ως το 2003. Έχει εκδώσει το μυθιστόρημα Γάμπαρη Αμβρακικού (εκδόσεις Γαβριηλίδης 2019) και τη νουβέλα Χορός στα Ποτήρια (εκδόσεις Γαβριηλίδης 2013 – υποψήφια για το Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο Διηγήματος – Νουβέλας 2014), ενώ τα διηγήματά της «Γαλαζοαίματη» και «Η κλοτσιά της πεταλούδας» περιλαμβάνονται στα συλλογικά έργα Υπό σκιάν (Εκδόσεις των Συναδέλφων 2014, σε συνεργασία με την Εφημερίδα των Συντακτών) και HOTEL – Ένοικοι γραφής – Είμαστε όλοι μετανάστες (εκδόσεις Πατάκη 2007) αντίστοιχα. 

Φέτος τον Μάιο κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Βακχικόν, το νέο της έργο, η νουβέλα με τίτλο  «ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΧΟ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ», και αυτό ήταν η αφορμή για την συνέντευξη που ακολουθεί και που πρόθυμα η συγγραφέας, μας παραχώρησε. Την ευχαριστούμε θερμά.

Το νέο σας βιβλίο με τίτλο «Πίσω από τον ήχο του νερού», το οποίο κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Βακχικόν είναι μια νουβέλα για τη μνήμη, για την απώλεια, για το ταξίδι της ζωής και τον προσωπικό αυτοπροσδιορισμό. Είναι, εν τέλει η μνήμη ο μόνος τόπος στον οποίο υπάρχει η αληθινή ζωή;

Η μνήμη είναι οι φερτές ύλες που συσσωρεύει μέσα μας η ζωή, το υλικό που κατακάθεται στο βυθό μας. Καθώς αλλάζομε μέσα στο χρόνο, αλλάζει συνεχώς και η οπτική γωνία από την οποία το βλέπουμε. Φωτίζουμε μόνο ένα μέρος του, εκείνο που ανταποκρίνεται σε αυτό που είμαστε τη στιγμή που θυμόμαστε. Δεν ξέρω αν  είναι ο μόνος τόπος στον οποίο υπάρχει αληθινή ζωή.

Μπορεί η μνήμη να αποκαταστήσει την αλήθεια με τον ίδιο τρόπο που μπορεί να αλλάξει σταδιακά τα αποθηκευμένα δεδομένα και να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση μιας διαφορετικής ζωής από αυτή που πραγματικά ζήσαμε; 

Ναι, φυσικά, μπορεί. Αν και κανείς δεν ξέρει, ούτε μπορεί να μάθει ακριβώς, τι πραγματικά έζησε. Η μνήμη είναι επιλεκτική και αποσπασματική και η αλήθεια κατακερματισμένη· δεν υπάρχει μόνο μία αλήθεια.

 

Το βιβλίο σας κινείται ανάμεσα στον ρεαλισμό και τον υπερρεαλισμό, ανάμεσα στην αλήθεια και στη φαντασία. Είναι ο υπερρεαλισμός ένας τρόπος για να προσεγγίσει κανείς την πραγματικότητα πιο ανώδυνα;

Για μένα είναι ένας από τους τρόπους που διαθέτει η τέχνη για να μιλήσει για την ουσία της ζωής αλλά κανένας τρόπος δεν είναι ανώδυνος Η τέχνη δεν είναι ανώδυνη, είναι  παρηγορητική.

 

Στο βιβλίο σας οι ακριβείς περιγραφές και η ονειρική τους διάσταση ενίοτε δημιουργούν εικόνες υψηλής αισθητικής. Πιστεύετε ότι ένα από τα πιο σημαντικά σημεία της αφήγησης είναι η εικονοποιία και σε ποιο βαθμό ο λυρισμός μπορεί να βοηθήσει;

Είναι σημαντική η εικονοποιία στην αφήγηση μου. Ίσως επειδή δούλεψα πολλά χρόνια με την εικόνα -έκανα ντοκιμαντέρ στην ΕΡΤ- έμαθα να μιλάω με εικόνες. Δεν θεωρώ πάντως απαραίτητο τον λυρισμό, ούτε τον προσμετρώ πάντα στα θετικά ενός κειμένου. Το υλικό μας καθορίζει και τους τρόπους της γραφής του.

 

Ο ήρωάς σας είναι ένας άνθρωπος απλός, σημαντικός ωστόσο στην απλότητά του, που επιστρέφει για να πουλήσει το πατρικό του σπίτι, και να ανακαλύψει ότι η επιστροφή μπορεί συχνά να είναι επώδυνη. Πώς επιλέξατε τον συγκεκριμένο ήρωα και τι σας ενέπνευσε την ιστορία του;

Δεν τον επέλεξα ακριβώς. Τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα εξ αρχής. Είχα μέσα μου κοιμισμένες ιστορίες γυναικών της δεκαετίας του ΄60, ιστορίες θυσιασμένων γυναικών, ιστορίες που είχα ακούσει και με τα χρόνια τις ξέχασα. Ξεκίνησα να γράφω το «Πίσω από τον ήχο του νερού»  όταν πέρασε από το μυαλό μου η πρώτη φράση του βιβλίου «Ήξερα τι της συνέβαινε». Τότε άρχισα να σκέφτομαι ποιος είναι αυτός που μιλάει, ποια είναι αυτή για την οποία μιλάει, τι λέει, γιατί το λέει. Απαντώντας στα ερωτήματα που έθεσε η πρώτη φράση έχτιζα τον βασικό χαρακτήρα που είναι ο αφηγητής, χτίζοντας παράλληλα και τους άλλους χαρακτήρες, τη μητέρα, τον πατέρα, τη θεία, τη γιαγιά. Με αυτόν τον τρόπο προέκυψε η ιστορία. Προφανώς ήθελα να μάθω πώς αισθάνεται ένας άντρας με τόσο επώδυνο παρελθόν. Προφανώς ήθελα να καταλάβω πως δημιουργήθηκε αυτό το επώδυνο παρελθόν, γιατί μια γυναίκα εκείνης της εποχής οδηγήθηκε στο θάνατο. Για να τους κατανοήσω έπρεπε να τους επινοήσω. Όλα τα πρόσωπα έπρεπε να τα επινοήσω, εκτός από τη θεία, η οποία ήταν πρόσωπο υπαρκτό. Η ιστορία της, που την έμαθα τα τελευταία χρόνια, με τάραξε. Υποθέτω πως η θεία ήταν ο καταλύτης, η δική της ιστορία αποτέλεσε το έναυσμα για την συγγραφή της νουβέλας.

 

Πόσο εύκολο είναι να διαχειριστεί κάποιος την επιστροφή σε έναν τόπο αγαπημένο αλλά μακρινό πια χωρίς να ξυπνήσουν μέσα του οι μνήμες της παιδικής του ηλικίας;

Δεν είναι εύκολο. Όταν επιστρέφουμε στον τόπο της παιδικής μας ηλικίας, επιστρέφουμε σε όσα ζήσαμε ως παιδιά σε αυτόν τον τόπο. Πάντα θα τον βλέπουμε με το βλέμμα του παιδιού που υπήρξαμε. Προσπαθούμε όμως να μην μείνουμε καθηλωμένοι. Προσπαθούμε να διαχειριστούμε τις μνήμες μας με τη γνώση και την ωριμότητα του ενήλικα που είμαστε τη στιγμή της επιστροφής μας.

 

Είναι ο συγγραφέας ένας «αλιεύς ιστοριών» τελικά και πώς καταφέρνετε να διαχειριστείτε εσείς τις ιστορίες που ενδεχομένως συσσωρεύονται μέσα σας προτού καθίσετε να τις αποτυπώσετε στο χαρτί;

Μάλλον είναι. Οι ιστορίες υπάρχουν μέσα μου, άλλες έντονα, άλλες ήσυχα, άλλες ξεχνιούνται, άλλες με γρατζουνάνε σαν να μου ζητούν κάτι. Και δεν είναι κατ’ ανάγκην ιστορίες. Μπορεί να είναι μια σκέψη ή μια ιδέα που θέλει να γίνει ιστορία. Δεν αποφασίζω λογικά τον τρόπο που θα τις διαχειριστώ. Απλώς έρχεται η ώρα τους ή δεν έρχεται ποτέ.

 

Όταν γράφετε ακολουθείτε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα ή γράφετε όπου και όταν μπορείτε;

Στην αρχή γράφω όπου και όταν μπορώ. Όταν ξεκαθαρίσω βασικά ζητήματα της γραφής, ακολουθώ -όσο μου είναι δυνατόν- κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα.

 

Αν το έργο σας αυτό επρόκειτο να μεταφερθεί σε μιαν άλλη τέχνη ποια θα μπορούσε να είναι αυτή;

Ίσως ο κινηματογράφος. Νομίζω.

 

Κλείνοντας, αφού σας ευχαριστήσουμε, τι θα θέλατε να πείτε εσείς για το έργο σας, στους αναγνώστες;

Μα τι άλλο, να το διαβάσουν. Να μην προτιμούν μόνο εύκολα βιβλία. Μας ανταμείβουν και τα πιο ζόρικα, τα πιο δυστοπικά. Μας εξοικειώνουν με τους φόβους μας, μας εξοικειώνουν με αυτό που είναι η ζωή.