Οι συγγραφείς της έκδοσης «Μετά βίας φωνές» συνομιλούν με την Βιργινία Αυγερινού
Θα θέλαμε να μας πείτε πώς
αποφασίστηκε η έκδοση αυτού του συλλογικού έργου και αν επιλέχθηκαν προσεκτικά
τα κείμενα έτσι ώστε να αναδειχθούν τα συγκεκριμένα κοινωνικά προβλήματα
Αφορμή
στάθηκε η συνάντηση μας στο πλαίσιο σεμιναρίων δημιουργικής γραφής. Άνθρωποι
από διαφορετικές περιοχές, με διαφορετικές καταβολές που έψαχναν έναν
δημιουργικό τρόπο να εκφράσουν τις ευαισθησίες και τους προβληματισμούς
τους. Σχεδόν από την αρχή υπήρχε ένα έμφυτο κλίμα συνεργασίας και καθένας
ασχολήθηκε με το κοινωνικό θέμα που τον συγκινούσε περισσότερο. Διαπιστώσαμε
ότι η βία μας αφορούσε σε όλες της τις εκφάνσεις και θέλαμε να τολμήσουμε
πιστεύοντας στη δύναμη της ομάδας.
Στο συλλογικό αυτό έργο οι
φωνές που ακούγονται ενάντια σε κάθε είδους κακοποίηση είναι ηχηρές σε αντίθεση
με τον τίτλο. Πιστεύετε στην κοινωνική διάσταση της λογοτεχνίας;
Ναι ,
ακούγεται οξύμωρο, όπως και η κοινωνία που ζούμε. Σε μία εποχή που ο καθένας
είναι εστιασμένος στον εαυτό του, καταφέρνουμε με δυσκολία να ακουστούμε- εξού
και μετά βίας φωνές. Καταπιανόμαστε, ωστόσο, μ’ ένα θέμα που συναντάμε παντού
στην καθημερινότητά μας, από το bullying, τη σεξουαλική κακοποίηση, την
κατάχρηση εξουσίας σε εργασιακό περιβάλλον μέχρι και την οικολογική καταστροφή
από ανθρώπινη παρέμβαση. Επιλέξαμε, λοιπόν, τη λογοτεχνία ως παραδοσιακό μέσο
ανάδειξης και στηλίτευσης των κοινωνικών προβλημάτων.
Πόσο εύκολο είναι στις σημερινές κοινωνίες να αναστρέψουν αυτές
τις μορφές βίας;
Δύσκολη ερώτηση… Σε μια προσπάθεια προσέγγισης σίγουρα
χρειάζονται χρόνια, συλλογική προσπάθεια και κρατικές δομές και υπηρεσίες. Η
παιδεία παίζει πρωτεύοντα ρόλο, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης
ενσυναίσθησης. Όταν ,όμως, υπάρχουν επισιτιστικά ζητήματα, είναι άτοπο να
μιλάμε για πνευματική καλλιέργεια. Με άλλα λόγια, όταν παραμένουν ακάλυπτες
βασικές ανάγκες διαβίωσης, ίσως κυριαρχούν πιο εύκολα ζωώδη ένστικτα.
Επίσης,
το διαδίκτυο διευκολύνει τη μετάδοση της πληροφορίας και προσφέρει άμεση
πρόσβαση στη γνώση. Παρόλ’ αυτά, την ίδια στιγμή κυρίως οι ευαίσθητες ηλικιακά
ομάδες εκτίθενται σε κινδύνους και καθίστανται θύματα παραπληροφόρησης και
εκμετάλλευσης. Κάπως έτσι δημιουργείται η ανάγκη κατάλληλου νομικού πλαισίου
που θα είναι ευαισθητοποιημένο στα αιτήματα του κοινωνικού συνόλου και τις
απειλές που δέχεται.
Μπορεί να βοηθήσει η λογοτεχνία
στη διαμόρφωση μιας νέας κοινωνικής συνείδησης και κατ’ επέκταση στην
καλυτέρευσή της;
Η
λογοτεχνία όπως και κάθε μορφή τέχνης αποτελεί σπουδαίο εργαλείο για την
καλυτέρευση της κοινωνικής συνείδησης. Φαινομενικά και σε γενικότερο πλαίσιο
όταν γίνονται συλλογικές προσπάθειες ακόμα και σε καλλιτεχνικό επίπεδο,
προάγεται η συνύπαρξη και η συνεννόηση. Το ίδιο συμβαίνει και αναφορικά με τη
θεματολογία των έργων.
Οποιαδήποτε
μορφή τέχνης θίγει κάποιο ζήτημα που αφορά στο σύνολο, φέρνει τον άνθρωπο
αντιμέτωπο με εικόνες και σκέψεις που δεν είχε το χρόνο ή αρνιόταν να
συνειδητοποιήσει και τον παρασύρει να δει την πραγματικότητα υπό το πρίσμα του
δημιουργού. Έτσι αν ο δημιουργός μπορεί να εμπνεύσει και να μεταδώσει ότι ο
πυρήνας μας είναι κοινός και αυτά που μας συνδέουν είναι περισσότερα από
αυτά που μας χωρίζουν, καλλιεργείται το ζητούμενο κλίμα συνοχής, πρόσφορο
έδαφος και για την εξέλιξη της κοινωνίας.
Πώς βλέπει ο σύγχρονος λογοτέχνης την κοινωνική βία που
αναπτύσσεται ραγδαία στις μέρες μας;
Είναι
λυπηρό πόσο συχνά γινόμαστε μάρτυρες περιστατικών βίας και πόσο αμέτοχοι
μένουμε συντηρώντας αυτή την κατάσταση. Τα ίδια τα συμβάντα ενεργοποιούν το
λογοτέχνη να μετουσιώσει αυτή του τη δυσφορία σε δημιουργικότητα. Μπορεί βέβαια
να μην προσφέρει άμεση λύση εστιασμένα σε κάποιο θύμα αλλά πράττει μια
απεύθυνση στο κοινωνικό σύνολο ικανή να απαλύνει πληγές του παρόντος και να
αποτρέψει καινούργιες. Η γραφή είναι μια μορφή δράσης, αντίδρασης σε όσα
νιώθουμε, μεταβολίζει μ έναν τρόπο «τα τοξικά» και απελευθερώνει τη
συσσωρευμένη ενέργεια.
Σε ποιο βαθμό η προσωπική ζωή κάποιου δημιουργού μπορεί να
επηρεάσει τη στάση μας απέναντι στο ίδιο το έργο του;
Θα
μπορούσε να την επηρεάσει. Θα μπορούσε να ανεβάσει ή να κατεβάσει τη δυναμική
του έργου του. Ο κάθε δημιουργός είναι μια ανθρώπινη ύπαρξη με πεπερασμένο
χρόνο ενώ ένα αξιόλογο έργο παραμένει αυτόφωτο στις κοινωνίες που έπονται του
δημιουργού και ακόμα κι αν σέρνει στη σκιά του ένα όνομα στην ουσία δεν το έχει
ανάγκη πλέον. Θα ήταν καλό λοιπόν να αξιολογούνται τα «γραπτά» του, κατά πόσο
μεταδίδει και κάνει τον αναγνώστη, το θεατή ή τον ακροατή να ταυτιστεί. Θα
πρέπει να σεβαστούμε το δημιουργό που επιτρέπει την πρόσβαση στην «εσωτερική
του ζωή» και επιλέγει να την επικοινωνήσει μέσω του έργου του αλλά όχι να
σταθούμε σε γεγονότα κοιτώντας πίσω από την κλειδαρότρυπα ή να ακυρώσουμε ένα
εξαιρετικό δημιούργημα λόγω ενός παραβατικού γεννήτορα.
Πώς μπορεί να λειτουργήσει ένας συγγραφέας μέσα σε μια κοινωνία
προσανατολισμένη στην οδύνη που φέρνει η βία; Συνεχίζει να προσπαθεί ή όλο αυτό
να δημιουργήσει ανασταλτικούς παράγοντες στην εξέλιξη του έργου του;
Αυτό
άπτεται των αμυνών του καλλιτέχνη ως ανθρώπου. Θεωρούμε, όμως, ότι μόνο
δημιουργικά μπορεί να συντελέσει. Ανασταλτικοί παράγοντες υπάρχουν αλλά αν η
συγγραφή είναι μια πηγαία και βαθιά ανάγκη, μόνο πείσμα προσδίδει η οδύνη…
πείσμα για μάχες και νίκες… για ένα καλύτερο αύριο.
Ήταν εύκολη η προσπάθεια για να επιτευχθεί αυτό το συλλογικό έργο;
Πόσο εύκολο ήταν να συνταιριαστούν τα κείμενα των συγγραφέων επικεντρωμένα κάθε
ένα σε ένα άλλο θέμα με κοινό άξονα αναφοράς τη βία και την αποδυνάμωσή της
μέσα από μια ηχηρή κραυγή;
Τα κείμενα
είχαν κοινό άξονα και αυτό βοήθησε αρκετά. Υπήρχε πνεύμα καλής θέλησης και
συνεργασίας. Είχαμε τον ίδιο στόχο, την ίδια ανάγκη κι αυτό ένωσε την ομάδα.
Αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι υπήρξαν διαφωνίες διότι είμαστε πολλοί και
διαφορετικοί αλλά ως επί το πλείστον λειτουργήσαμε με συζήτηση και ομαδικό
πνεύμα.
Αν χρειαζόταν να επιλέξετε ανάμεσα στα κοινωνικά θέματα που
προσεγγίζει το συλλογικό αυτό έργο ένα μόνο κοινωνικό φαινόμενο βίας για να
επικεντρωθείτε συγγραφικά ποιο θα επιλέγατε και γιατί; Ποιο θεωρείτε το
σημαντικότερο;
Ακριβώς
γι’ αυτό το λόγο επιλέξαμε να κάνουμε μια συλλογική προσπάθεια, καθώς θεωρούμε
πως το κάθε άτομο έχει μοναδικές απόψεις και ιδέες και η βαρύτητα των
φαινομένων αυτών εκφράζεται διαφορετικά από το κάθε άτομο. Θεωρούμε πως σε μια
ομάδα δώδεκα ατόμων είναι δυνατόν να ακουστούν ποικίλες απόψεις και το
επίκεντρο του βιβλίου θέλαμε να είναι η βία σε οποιαδήποτε μορφή και αν
εκφράζεται.
Μήπως εν τέλει ζούμε τις τελευταίες ημέρες της ανθρωπιάς; Ο
άνθρωπος μπορεί να έρθει ξανά κοντά στον συνάνθρωπό του και να αντλήσει την
ευχαρίστηση από την αλληλεγγύη ή πιστεύετε ότι χάθηκε για πάντα αυτή του η
ικανότητα;
Το
συλλογικό μας βιβλίο έθιξε φαινόμενα βίας που μπορεί να υποδεικνύουν πως η
αλληλεγγύη και η εγγύτητα εκλείπουν στις μέρες μας. Ωστόσο ελπίζουμε με
το βιβλίο μας να καταφέρουμε το αντίθετο και να δείξουμε πως υπάρχουν ακόμη
άνθρωποι με ενσυναίσθηση και διάθεση να ακούσουν, να βοηθήσουν και να γίνουν η
φωνή αυτών που το χρειάζονται περισσότερο, δηλαδή των θυμάτων.
Μετά Βίας Φωνές. Φωνές που παλεύουν να δραπετεύσουν, αλλά μένουν πάντα
«φυλακισμένες» πίσω από τοίχους ή, ακόμα χειρότερα, πίσω από σκέψεις και δεν βγαίνουν
ποτέ προς τα έξω. Και από την άλλη, σιωπηλές κραυγές από μάτια που μαρτύρησαν,
αντικρίζοντας τη βία, αλλά σιώπησαν.
Το Μετά
Βίας Φωνές είναι η πρώτη προσπάθεια της συγγραφικής μας
ομάδας, με μια συλλογή ποιημάτων και πεζών κειμένων, να έρθουν με τη σειρά τους
στο φως και να ακουστούν σκοτεινές ιστορίες με την ελπίδα να παρακινήσουμε
ανθρώπους να ανοιχτούν και να υψώσουν κεφάλι μπροστά στο τέρας…
Διαφορετικές ιστορίες που μιλούν όμως όλες για το ίδιο πράγμα:
τη βία που βρίσκεται παντού γύρω μας και πώς μέσα από τις πολλές και
διαφορετικές της πτυχές μας επηρεάζει καθημερινά και μας αφορά όλους.
Άντρεα Λαζαρίδου
Βάνα Μέγα
Βασιλική Πανδή
Γεωργία Χαρίτογλου
Εύα Γκουντάρα
Έφη Ποτηράκη
Ζωή Κυνηγοπούλου
Μάρθα Χουστουλάκη
Μαρία Κατσαρού
Μαριάννα Αγγελάκη
Μαριάννα Χριστοπούλου
Νίκος Μανιώτης
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου