ΚΑΛΝΤΕΡΙΜΙ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ

     Το ιστορικό μυθιστόρημα ΚΑΛΝΤΕΡΙΜΙ του βραβευμένου συγγραφέα Γιάννη Καλπούζου, μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ.

     Ο συγγραφέας ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ γεννήθηκε στο χωριό Μελάτες της Άρτας. Έχει γράψει τα μυθιστορήματα: ΙΜΑΡΕΤ, το οποίο τιμήθηκε το 2009 με το Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και έχει μεταφραστεί στα πολωνικά, στα τουρκικά, στα αραβικά, στα αγγλικά και στα αλβανικά, και το οποίο κυκλοφορεί διασκευασμένο σε εφηβικό μυθιστόρημα, με εικονογράφηση του σκηνογράφου Αντώνη Χαλκιά, ΣΑΟΣ, ΑΓΙΟΙ ΚΑΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ, ΟΥΡΑΝΟΠΕΤΡΑ, Ο,ΤΙ ΑΓΑΠΩ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΟ ΣΟΥ, ΡΑΓΙΑΣ, ΣΕΡΡΑ, το οποίο τιμήθηκε με το Πρώτο Βραβείο Μυθιστορήματος Μικρασιατικού Περιεχομένου για τα έτη 2016-2018 και έχει μεταφραστεί στα αλβανικά, ΓΙΝΑΤΙ και ΕΡΑΝ, τα οποία τιμήθηκαν με το Βραβείο Βιβλιοπωλείων Public 2019 και 2021 αντίστοιχα. Ακόμα έχει γράψει ποιητικές συλλογές, στίχους για  τραγούδια καθώς και τη συλλογή διηγημάτων ΚΑΠΟΙΟΙ ΔΕΝ ΞΕΧΝΟΥΝ ΠΟΤΕ.

     Θεσσαλονίκη 1867-1919. Μια πόλη με μεγάλη ιστορία και έντονο ερωτισμό, μια πόλη πολυπολιτισμική και πολυφυλετική με κατοίκους που ανήκουν σε διαφορετικές φυλές και μιλούν τη δική τους γλώσσα, μια πόλη που απαιτεί την αρμονική συνύπαρξη των κατοίκων της. Ωστόσο η συνύπαρξη φέρνει και δυσκολίες καθώς πρέπει να ξεπεραστούν οι προκαταλήψεις και να αναπτυχθούν ουσιαστικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Αλλά είναι μια πόλη που διαρκώς αλλάζει, εξελίσσεται, εξαπλώνεται και ο συγγραφέας, βαθύς μελετητής και διερευνητής της ιστορίας, καταφέρνει να αναδείξει εκτός από τα γνωστά πρόσωπα και γεγονότα της Ιστορίας και άγνωστες πτυχές της ιστορικής πραγματικότητας εκείνης της εποχής.

     Μέσα από δύο κύριες αφηγηματικές περιόδους στο πολυπρόσωπο αυτό ιστορικό έργο ξεδιπλώνεται ολόκληρη ιστορία τριών γενεών μιας οικογένειας. Ο παππούς Αντίπας, ο γιός του ο Παράσχος, κεντρικός ήρωας, και ο απόγονος τους, ο Κλεάνθης καθώς και οι γυναίκες της ζωής τους, μέσα σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία σχηματίζουν μια ανθρωπογεωγραφική καταγραφή της εποχής.

     Το έργο ξεκινά όταν δύο άντρες απειλούν με όπλα τον Παράσχο και τον αναγκάζουν να γράψει ένα γράμμα στον γιο του τον Κλεάνθη με σκοπό την απελευθέρωση ενός κομιτατζή. Η απαγωγή της κόρης του όμως τον συγκλονίζει και η εκδίκηση θα γίνει ο σκοπός της ζωής του. Παράλληλα θα γνωρίσουμε και τα παιδικά και γεμάτα στερήσεις χρόνια του Παράσχου με ένα γύρισμα πίσω στον χρόνο, τότε που ο πατέρας του, ο φτωχός, αδύναμος και πράος Αντίπας αναζητά την αινιγματική Ρωξάνη και ζει με την ανάμνηση της. Η εξαφάνιση της άραγε πού οφείλεται; Πέθανε ή τον εγκατέλειψε;  Ο μικρός Παράσχος νιώθει πως ο πατέρας του ευθύνεται για τη ζωή τους, για τη φτώχεια τους, για την απουσία της μητέρας του Ρωξάνης.

     […Ωσάν βελόνι μπηγόταν η αδικία στα μάτια του και μέχρι βαθιά στο μεδούλι του κρανίου του. Γιατί να μην έχει ένα ρούχο ή παπούτσια της προκοπής να φορέσει; Γιατί να σκεπάζει το κεφάλι του με λιωμένο και τρύπιο κασκέτο; Γιατί ως και το ψωμί να το τρώνε λειψό, να τ’ αφήνουν να μπαγιατέψει και να μοιράζονται μια ή δυο φέτες τη μέρα; Γιατί τα βράδια ν’ ανάβουν λαδολύχναρο κι όχι λάμπα πετρελαίου; Δεκάδες γιατί, πετροβολήματα και δαγκωματιές. Καταλόγιζε ευθύνες για τούτα στη μοίρα και πρωτίστως στον πατέρα του, στον αδύναμο χαρακτήρα του, στην υποχωρητικότητά του…]

Και η αδυναμία του πατέρα του φαντάζει τεράστια όταν συναντά τον Χρήστακα, έναν μάγκα που ο Παράσχος θαυμάζει για τη δυναμικότητα του. Όπως και η φτώχεια τους. Μεγεθύνεται στα μάτια του παιδιού,  όταν στο γυμνάσιο πια, θα δει τους πλούσιους συμμαθητές του. Και όσο και αν είναι ένας καλός μαθητής, η ζωή τον κάνει να αναρωτιέται αν πρέπει να συνεχίσει το σχολείο ή να ακολουθήσει την παραβατική συμπεριφορά του Χρήστακα που θα τον κάνει να έχει άμεσα χρήματα; Ποιόν δρόμο θα διαλέξει, άραγε;  Ο Χρήστακας με μικροκλοπές και μικροαπατεωνιές, με λαθρεμπόριο και πωλήσεις ζώων που δεν του ανήκουν, έχει και επιχειρήματα για τη συμπεριφορά του.

Και ο Κλεάνθης που μεγαλώνει κυρίως με τον παππού του και χωρίς οικονομικά προβλήματα, έρχεται αντιμέτωπος με καταστάσεις που έζησε και ο πατέρας του ο Παράσχος.

Άραγε τι καθορίζει τη ζωή των ηρώων; η μοίρα, η τύχη, η οικογένεια, οι άνθρωποι γύρω τους, ή η κοινωνία; Πώς θα πορευτούν τελικά;

     Εξαιρετική η σκιαγράφηση των ηρώων. Τόσο των πρωταγωνιστών όσο και των δευτεραγωνιστών. Εκτός από τον Αντίπα, τον Παράσχο και τον Κλεάνθη υπάρχουν η Μυρτώ, η Δροσιά, η Κορνηλία, η Ιόνη, η Μαιριλή. Γυναίκες που επηρέασαν τη ζωή του Παράσχου. Και η πολυαγαπημένη του ξαδέλφη, η Ηλιάνα μαζί με τη θεία Μόρφω. Και η Δάφνη, η Εριφύλλη, η Ζαχάρω, η Θεανώ, η Μελανία. Μαζί και ο Λυγίζος και ο Ράλλης, οι πλούσιοι φίλοι του. Εκεί και ο Εβραίος Πέπο, ο Αλβανός Γκιέρκι, ο Βούλγαρος Τράικο, ο Τούρκος Μπεκτάς και ο ίδιος ο Παράσχος, ο οποίος έχει την ανάγκη να ανήκει κάπου, να ενταχθεί σε μια ομάδα, σε ένα τακίμι. Το ίδιο και ο Κλεάνθης. Αναζητά και αυτός την ομάδα του.

     […Γενικότερα οι συνοικίες της πόλης ήταν χωρισμένες ανά φυλή, με ελάχιστες εξαιρέσεις, είχαν διαφορετικά σχολεία, συντεχνίες και νοσοκομεία, και δύσκολα κατάφερναν να υπερβούν την καχυποψία και τις προκαταλήψεις ώστε να αναπτυχθούν σχέσεις μεταξύ των κοινοτήτων. Ασφαλώς στην αγορά και λιγότερο σε προσωπικό επίπεδο, ορισμένοι έβρισκαν τους τρόπους να επικοινωνούν, να συναλλάσσονται και να συνάπτουν φιλίες...]

      Ένα πολυδαίδαλο έργο που μέσα από τη δράση των ηρώων, αναδύονται τα θέματα της συνύπαρξης των ανθρώπων στην κοινωνία, του εθνικισμού και του πατριωτισμού, της εκδικητικότητας, της διχόνοιας, του έρωτα, του μίσους και της αγάπης, του θεσμού της οικογένειας, τα όνειρα και ο ρόλος τους στη ζωή του ανθρώπου, τα ήθη και τα έθιμα, οι φυλές που κατοικούσαν την πόλη, με τους δικούς της τόπους λατρείας, τα δικά τους σχολεία, συλλόγους, συντεχνίες, αλλά και την επιείκεια για όσους ξεστρατίζουν, την αγάπη για την πατρίδα.

     [… Δεν πολεμώ τον Βούλγαρο σαν άνθρωπο. Πολεμώ τα σχέδια τους που ορέγονται τη Μακεδονία και τη Σαλονίκη δική τους. Όποιον εχθρεύεται την Ελλάδα, και πλιότερο αφότου έδειξε να ξυπνάει απ τον φόβο της. Η αγάπη μου για την Ελλάδα γεμίζει την ψυχή μου…]

    Η εμφανής και ενδελεχής ιστορική έρευνα, η εξαιρετική χρήση της γλώσσας, η βαθυστόχαστη γραφή, οι λεπτομερείς περιγραφές που δημιουργούν εικόνες, κάνουν τον αναγνώστη μέσα στο ατμοσφαιρικό αυτό έργο, να βιώνει τις συνθήκες εκεί, την εποχή εκείνη και σε εκείνη την πόλη μαζί με τους ήρωες. Βοηθητικά επίσης για τον αναγνώστη είναι οι λεπτομερείς και επεξηγηματικοί χάρτες της πόλης στην αρχή του βιβλίου καθώς και το γλωσσάρι και τα τοπωνύμια στο τέλος του.

  Ένα αξιόλογο έργο το Καλντερίμι που καταθέτει ο σημαντικός πεζογράφος Γιάννης Καλπούζος για τους αναγνώστες του καλού ιστορικού μυθιστορήματος.